Khi tuổi tác ngày càng tăng, niêm mạc miệng của người cao tuổi sẽ trải qua một loạt các thay đổi sinh lý, như niêm mạc mỏng đi, đàn hồi giảm, giảm tiết nước bọt, làm giảm khả năng phòng thủ của miệng. Các tổn thương niêm mạc miệng không chỉ gây ra đau đớn và khó chịu cho người cao tuổi mà còn có thể ảnh hưởng đến chế độ ăn uống, hấp thụ dinh dưỡng và giao tiếp ngôn ngữ, làm giảm chất lượng cuộc sống. Vì vậy, việc chăm sóc sức khỏe niêm mạc miệng cho người cao tuổi, phòng ngừa và điều trị kịp thời các tổn thương niêm mạc miệng là vô cùng quan trọng.
Các loại tổn thương niêm mạc miệng thường gặp ở người cao tuổi
Nhiễm nấm Candida miệng
Nhiễm nấm Candida miệng là một trong những loại tổn thương niêm mạc miệng thường gặp ở người cao tuổi, chủ yếu do nhiễm nấm Candida albicans gây ra. Nguyên nhân phát bệnh liên quan chặt chẽ đến tình trạng cơ thể của người cao tuổi và sự thay đổi của môi trường trong miệng. Ví dụ, sự giảm tiết nước bọt ở người cao tuổi làm giảm khả năng tự làm sạch của miệng; người cao tuổi mắc bệnh tiểu đường có nồng độ đường trong nước bọt cao, tạo điều kiện thuận lợi cho sự sinh sôi của nấm Candida; hơn nữa, việc sử dụng kháng sinh kéo dài, mang răng giả cũng có thể dẫn đến sự phát triển quá mức của nấm Candida trong miệng.
Các triệu chứng chính của nhiễm nấm Candida miệng bao gồm niêm mạc miệng xuất hiện màng giả màu trắng, màng giả khó bị làm sạch, khi cọ xát mạnh sẽ thấy vùng tổn thương màu đỏ, kèm theo cảm giác nóng rát, đau đớn; triệu chứng nặng hơn khi ăn uống, có thể gây ra tình trạng sưng đỏ, loét niêm mạc miệng.
Loét miệng
Loét miệng là một trong những bệnh lý niêm mạc miệng thường gặp ở người cao tuổi, biểu hiện bằng tổn thương và đau đớn của niêm mạc miệng. Nguyên nhân phát bệnh khá phức tạp, có thể liên quan đến thiếu dinh dưỡng, suy giảm miễn dịch, tổn thương cục bộ trong miệng của người cao tuổi. Ví dụ, khả năng tiêu hóa và hấp thụ của người cao tuổi giảm, có thể dẫn đến thiếu hụt vitamin nhóm B, sắt, axit folic, ảnh hưởng đến việc phục hồi và tái tạo niêm mạc miệng, gây ra loét miệng.
Loét miệng thường biểu hiện là những vết loét hình tròn hoặc hình bầu dục trên niêm mạc miệng, xung quanh có viền đỏ, đau rõ rệt, đặc biệt là khi ăn uống và giao tiếp, cơn đau sẽ tăng cường; trong trường hợp nặng, nó có thể ảnh hưởng đến khả năng ăn uống và giao tiếp của người cao tuổi.
Bạch sản miệng
Bạch sản miệng là một bệnh lý với đặc trưng là sự xuất hiện của các đốm màu trắng trên niêm mạc miệng, thường gặp ở người cao tuổi. Nguyên nhân xuất hiện bệnh có liên quan mật thiết đến thói quen xấu như hút thuốc, uống rượu thường xuyên của người cao tuổi. Các chất độc hại trong thuốc lá và rượu bia sẽ kích thích niêm mạc miệng, dẫn đến sự gia tăng bất thường của tế bào niêm mạc, hình thành bạch sản.
Bạch sản miệng có biểu hiện lâm sàng là sự xuất hiện của các đốm hoặc dải màu trắng trên niêm mạc miệng, các đốm này cứng, có rìa rõ, thường khó bị làm sạch. Bạch sản miệng có nguy cơ chuyển thành ung thư, do đó, khi phát hiện cần chú ý, nhanh chóng đi khám.
Lichen phẳng niêm mạc miệng
Lichen phẳng niêm mạc miệng là một bệnh viêm mãn tính, nguyên nhân còn chưa rõ, có thể liên quan đến rối loạn chức năng miễn dịch, áp lực tinh thần và kích thích cục bộ ở người cao tuổi. Triệu chứng lâm sàng của bệnh gồm sự xuất hiện các đường hoặc cấu trúc lưới màu trắng trên niêm mạc miệng, các đường này đan chéo nhau, tạo thành các tổn thương điển hình hình “cành cây” hoặc “lưới”.
Một số bệnh nhân có thể có hiện tượng loét và đau ở vùng tổn thương, đặc biệt khi ăn các thực phẩm cay, triệu chứng sẽ tăng cường. Lichen phẳng niêm mạc miệng có bệnh trình dài, dễ tái phát, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người cao tuổi.
Biện pháp phòng ngừa tổn thương niêm mạc miệng ở người cao tuổi
Giữ vệ sinh miệng tốt
Cần duy trì việc súc miệng hàng ngày vào buổi sáng và buổi tối, sau bữa ăn, sử dụng bàn chải lông mềm, tránh làm tổn thương niêm mạc miệng do đánh răng quá mức. Ngoài ra, cũng nên thay bàn chải đánh răng định kỳ, giữ bàn chải sạch sẽ và khô ráo. Đối với người cao tuổi đeo răng giả, cần tháo răng giả để làm sạch hàng ngày, giữ cho răng giả sạch sẽ, giảm sự phát triển của vi khuẩn và nấm.
Từ bỏ thuốc lá và hạn chế rượu
Hút thuốc và uống rượu quá mức là những yếu tố nguy cơ chính dẫn đến tổn thương niêm mạc miệng ở người cao tuổi. Các chất độc hại trong thuốc lá sẽ kích thích niêm mạc miệng, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như bạch sản miệng, ung thư miệng; rượu có thể làm tổn thương tế bào niêm mạc miệng, làm suy giảm khả năng phòng ngừa của miệng. Vì vậy, người cao tuổi nên cố gắng từ bỏ thuốc lá và hạn chế tiêu thụ rượu để giảm nguy cơ mắc các tổn thương niêm mạc miệng.
Chế độ ăn hợp lý
Tránh ăn các thực phẩm cay, thực phẩm khói và thực phẩm quá nóng, những loại thực phẩm này có thể gây kích thích cho niêm mạc miệng, làm tăng mức độ tổn thương. Đồng thời, nên ăn nhiều rau củ và trái cây tươi giàu vitamin, duy trì chế độ dinh dưỡng cân bằng, tăng cường sức đề kháng cho cơ thể, góp phần bảo vệ sức khỏe niêm mạc miệng.
Kiểm tra miệng định kỳ
Người cao tuổi nên định kỳ kiểm tra sức khỏe miệng, khuyến nghị kiểm tra toàn diện mỗi sáu tháng đến một năm, để phát hiện kịp thời những thay đổi bất thường của niêm mạc miệng. Đối với người cao tuổi đeo răng giả, cần kiểm tra định kỳ độ vừa vặn của răng giả, kịp thời điều chỉnh hoặc thay thế răng giả không phù hợp, tránh tình trạng răng giả gây kích thích và tổn thương cho niêm mạc miệng.
Đề xuất điều trị các tổn thương niêm mạc miệng ở người cao tuổi
Khám bệnh kịp thời
Khi phát hiện triệu chứng bất thường của niêm mạc miệng như đau, loét, bạch sản, người cao tuổi nên đến ngay khoa răng hàm mặt để kiểm tra và chẩn đoán chuyên môn. Bác sĩ sẽ căn cứ vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và nguyên nhân để xây dựng kế hoạch điều trị cá nhân hóa.
Điều trị hướng vào nguyên nhân
Đối với bệnh nhân nhiễm nấm Candida miệng, bác sĩ thường kê đơn thuốc chống nấm để điều trị, như nystatin, fluconazole, đồng thời hướng dẫn bệnh nhân giữ gìn vệ sinh miệng, cải thiện môi trường miệng. Đối với bệnh nhân loét miệng, có thể sử dụng thuốc có tác dụng kháng viêm, giảm đau, thúc đẩy quá trình hồi phục như miếng dán loét miệng, nước súc miệng, giúp giảm triệu chứng và thúc đẩy lành vết loét.
Đối với các bệnh như bạch sản miệng và lichen phẳng niêm mạc miệng, việc điều trị chủ yếu tập trung vào việc loại bỏ nguyên nhân gây bệnh. Đối với những bệnh nhân có nguyên nhân rõ ràng như bạch sản miệng do hút thuốc, cần tích cực từ bỏ thuốc lá và khám lại định kỳ để theo dõi sự tiến triển của bệnh. Đối với bệnh nhân bị lichen phẳng niêm mạc miệng, có thể sử dụng thuốc điều chỉnh miễn dịch, vitamin để điều trị, giảm triệu chứng, kiểm soát sự phát triển của bệnh.
Tăng cường hỗ trợ dinh dưỡng
Người cao tuổi do khả năng tiêu hóa và hấp thụ giảm, dễ dàng gặp phải tình trạng thiếu dinh dưỡng, điều này có thể ảnh hưởng đến quá trình phục hồi và tái tạo niêm mạc miệng. Do đó, trong quá trình điều trị các tổn thương niêm mạc miệng, cần tăng cường hỗ trợ dinh dưỡng, đảm bảo cung cấp đủ protein, vitamin và khoáng chất để thúc đẩy việc hồi phục và phục hồi của niêm mạc miệng.
Tóm lại, tổn thương niêm mạc miệng ở người cao tuổi là một trong những vấn đề sức khỏe quan trọng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của họ. Thông qua việc hiểu rõ các loại tổn thương niêm mạc miệng phổ biến, nguyên nhân phát bệnh và biện pháp phòng ngừa, người cao tuổi và gia đình có thể chú ý hơn đến sức khỏe miệng, thực hiện các biện pháp phòng ngừa và điều trị tích cực, tránh xa những rắc rối do tổn thương niêm mạc miệng, tận hưởng cuộc sống khỏe mạnh và thoải mái.
Tác giả
:
Trung tâm Y học Răng miệng Bệnh viện số 8 thuộc Đại học Y học Nam Trung Quốc
Bác sĩ chính Liêu Nghĩa Hướng
,
Y tá trưởng Vương Quân Minh
;
Người xét duyệt
:
Trung tâm Y học Răng miệng Bệnh viện số 8 thuộc Đại học Y học Nam Trung Quốc
Bác sĩ chính Trương Tuyết Dương
Lưu ý: Hình ảnh bìa là hình ảnh có bản quyền, sao chép có thể dẫn đến tranh chấp bản quyền.