Nhiều người khi nhận được báo cáo kiểm tra sức khỏe, nhìn thấy từ “polyp túi mật”, phản ứng đầu tiên có thể là: “Cái này có phải là bệnh viêm túi mật không? Có cần phải uống thuốc kháng viêm không?” Đừng lo lắng, polyp túi mật và viêm túi mật tuy đều thuộc về bệnh túi mật, nhưng bản chất thì hoàn toàn khác biệt. Sử dụng thuốc không đúng cách, điều trị không hợp lý thậm chí có thể tiềm ẩn nguy cơ. Hôm nay, chúng ta sẽ làm rõ sự khác biệt giữa hai vấn đề này, kèm theo hướng dẫn chăm sóc khoa học, giúp bạn không còn “sợ” nữa.
Điểm mấu chốt: Polyp túi mật vs Viêm túi mật,
Sự khác biệt
nằm ở đâu?
Sự khác biệt bản chất: Một là “mọc u” và một là “gây viêm!”
Polyp túi mật: “Cục thịt nhỏ” (hầu hết là lành tính) mọc ra từ niêm mạc túi mật, có thể do sự tích tụ cholesterol (polyp cholesterol), sự tăng sinh tuyến (polyp tuyến) hoặc kích thích viêm, bản chất là “tăng trưởng tổ chức bất thường”.
Viêm túi mật: Viêm do nhiễm khuẩn hoặc tắc nghẽn do sỏi trong túi mật, bản chất là “niêm mạc túi mật sung huyết, phù nề, mưng mủ”, thường kèm theo cơn đau dữ dội.
Sự khác biệt về triệu chứng: Polyp thường im lặng, viêm thì “bùng nổ!”
Polyp túi mật: Hơn 80% không có triệu chứng, thường được phát hiện trong kiểm tra sức khỏe; một số ít có thể có đau âm ỉ ở bụng trên bên phải, khó tiêu nhưng cơn đau thường nhẹ, và không liên quan nhiều đến việc ăn thực phẩm béo.
Viêm túi mật: Cơn đau dữ dội ở bụng trên bên phải khi lên cơn cấp tính (như bị dao đâm), có thể lan ra vai phải, thường kèm theo sốt, buồn nôn và nôn, triệu chứng rõ rệt hơn sau khi ăn thực phẩm béo.
Hướng điều trị: Polyp chú trọng theo dõi, viêm cần kháng viêm!
Polyp túi mật: Phần lớn không cần điều trị bằng thuốc, trọng tâm là kiểm tra định kỳ; khi có chỉ định phẫu thuật (như polyp >1cm, phát triển nhanh) cần phải cắt bỏ túi mật.
Viêm túi mật: Khi phát tác cấp tính cần sử dụng kháng sinh kháng viêm, cần thiết có thể phẫu thuật cắt bỏ túi mật; viêm túi mật mạn tính có thể giảm triệu chứng bằng thuốc.
Phát hiện polyp túi mật không cần hoảng sợ! Chăm sóc khoa học chia thành các bước sau
:
Bước đầu: Kiểm tra định kỳ, theo dõi “cử động nhỏ” của polyp!
Tần suất kiểm tra: Đường kính <0.5cm: mỗi năm siêu âm bụng 1 lần; 0.5-1cm: kiểm tra mỗi 3-6 tháng 1 lần; >1cm hoặc trong thời gian ngắn phát triển nhanh (tăng >3mm trong 6 tháng): đến ngay bệnh viện, có thể cần phẫu thuật.
Chú ý: Kích thước, số lượng, hình dạng (nhất là đáy có rộng hay không) của polyp, và có kèm theo sỏi trong túi mật không.
Bước hai: Điều chỉnh chế độ ăn uống, “giảm áp lực” cho túi mật!
Tuyệt đối tránh những điều cấm kỵ:
✘ Không ăn sáng (tích tụ mật có thể làm nặng thêm polyp);
✘ Thực phẩm giàu cholesterol (nội tạng động vật, lòng đỏ trứng, thực phẩm chiên);
✘ Ăn uống quá độ, uống rượu (kích thích túi mật co bóp quá mức).
Khuyến nghị ăn như sau:
✔ Ăn sáng với trứng luộc + bánh mì nguyên cám + rau, giúp thúc đẩy mật bình thường;
✔ Ăn nhiều chất xơ (yến mạch, bông cải xanh, táo), giúp chuyển hóa cholesterol;
✔ Sử dụng dầu ô liu, dầu cá thay cho mỡ động vật, chọn thịt nạc, đậu phụ và các loại protein ít béo.
Bước ba: Quản lý thói quen sinh hoạt, giảm rủi ro “phát triển” polyp!
Thói quen sinh hoạt hợp lý: Thức khuya có thể làm rối loạn nhịp tiết mật, khuyến nghị đi ngủ trước 11 giờ tối mỗi ngày, đảm bảo 7-8 giờ ngủ.
Tập thể dục vừa phải: 150 phút tập thể dục mức độ vừa mỗi tuần (như đi bộ nhanh, bơi lội), người béo phì mỗi khi giảm 5% trọng lượng, rủi ro phát triển polyp có thể giảm 10%.
Điều chỉnh cảm xúc: Lo âu kéo dài có thể dẫn đến tích tụ mật, thử các bài tập thở sâu, thiền hoặc yoga, dành 10 phút mỗi ngày để thư giãn.
Bước bốn: Nhận biết tình huống cần dùng thuốc, những tình huống này mới cần can thiệp!
Không được tự ý uống thuốc kháng viêm: Thuốc kháng viêm thường dùng cho viêm túi mật không có tác dụng với polyp, uống thuốc bừa bãi có thể gây tổn hại đến chức năng gan.
Tình huống nào cần dùng thuốc?
Chỉ khi polyp kèm theo viêm túi mật phát tác.
Nhắc nhở: Nếu có triệu chứng không dễ chịu ở bụng trên bên phải, hãy làm rõ nguyên nhân, đừng để “polyp” mang tiếng!
Polyp túi mật và viêm túi mật “giống hình nhưng khác chất”, nguyên tắc điều trị hoàn toàn khác nhau. Chăm sóc khoa học cốt lõi là: kiểm tra định kỳ, quản lý chế độ ăn uống, tránh điều trị quá mức. Nếu chẩn đoán có polyp túi mật, khuyến nghị đến khoa ngoại gan mật theo dõi, phối hợp với ý kiến của bác sĩ để xây dựng kế hoạch cá nhân hóa, không tự ý dùng thuốc hoặc tin vào phương pháp không rõ nguồn gốc!
Tác giả: Khổng Lệnh Hồng, Trưởng khoa điều dưỡng ngoại khoa gan mật Trung tâm y tế đặc biệt Không quân
Kiểm duyệt: Bác sĩ phó khoa ngoại gan mật Trung tâm y tế đặc biệt Không quân Lưu Thừa Lợi
Lưu ý: Hình ảnh bìa là hình ảnh có bản quyền, việc sao chép có thể dẫn đến tranh chấp bản quyền.