Ngày 21 tháng 3 năm 2023 là Ngày Giấc ngủ Thế giới lần thứ 23, với chủ đề năm nay là “Giấc ngủ tốt, sức khỏe đồng hành”. Rối loạn giấc ngủ ở trẻ em có thể gây ra nhiều vấn đề hành vi trong suốt cả ngày. Giấc ngủ không tốt có liên quan đến kết quả kém trong môn toán và khả năng đọc viết, ngoài ra, giấc ngủ không đủ cũng liên quan đến triệu chứng trầm cảm và rối loạn lo âu.
Giấc ngủ như thế nào là giấc ngủ gặp vấn đề?
1. Rối loạn giấc ngủ (Dyssomnias)
Đây là những vấn đề liên quan đến chất lượng giấc ngủ.
◆ Khó ngủ
◆ Rối loạn giấc ngủ hạn chế
◆ Vệ sinh giấc ngủ kém
◆ Hội chứng thiếu ngủ
◆ Ngủ ngáy và ngưng thở khi ngủ
2. Parasomnia
Là các hiện tượng hoặc sự kiện cơ thể xảy ra trong khi ngủ.
◆ Mộng du
◆ Hoảng sợ vào ban đêm
◆ Ác mộng
◆ Rối loạn vận động nhịp điệu như đập đầu hoặc lắc lư
Giấc ngủ không
Mất ngủ là tình trạng không thể ngủ hoặc không thể duy trì giấc ngủ, dẫn đến thiếu ngủ.
Thường được hiểu là cảm nhận chủ quan của bệnh nhân về thời gian hoặc chất lượng giấc ngủ không thỏa mãn, ảnh hưởng đến chức năng xã hội vào ban ngày, gây ra mệt mỏi, lo lắng, cảm giác không thoải mái, uể oải, chậm chạp, đau đầu, mất tập trung và các triệu chứng khác. Tác động lớn nhất của mất ngủ là về mặt tâm thần, nghiêm trọng có thể dẫn đến tâm thần phân liệt.
Đối với trẻ em, phụ huynh phải tự tìm kiếm manh mối, vì trẻ nhỏ không thể diễn đạt bằng lời rằng chúng rất mệt.
Điều thú vị là, nhiều dấu hiệu cho thấy biểu hiện của trẻ thiếu ngủ hoàn toàn khác với người lớn. Người lớn thường cảm thấy buồn ngủ, trong khi trẻ em có xu hướng trở nên hiếu động hơn, thiếu tập trung, dễ cáu kỉnh và tức giận. Nhiều khi, sự thiếu ngủ ở trẻ nhỏ bị hiểu nhầm là hội chứng tăng động.
Thời gian ngủ cần thiết cho trẻ ở các độ tuổi khác nhau
1. Trẻ sơ sinh: Ngủ không liên tục cả ngày và đêm, cần khoảng 14-17 giờ ngủ mỗi ngày.
2. Trẻ dưới 1 tuổi: Cần khoảng 12-15 giờ ngủ, bao gồm cả giấc ngủ ban đêm và một số giấc ngủ ngắn vào ban ngày.
3. Trẻ mẫu giáo: Trẻ dưới 3 tuổi cần từ 11-14 giờ ngủ, bao gồm cả giấc nghỉ vào ban đêm và giấc ngủ ngắn vào ban ngày.
4. Trẻ em trước tuổi đi học (3-5 tuổi): Cần khoảng 10-13 giờ ngủ. Tần suất nghỉ trưa có thể giảm, nhưng vẫn có thể dùng để bổ sung cho giấc ngủ ban đêm.
5. Trẻ từ 6-13 tuổi: Trẻ trong độ tuổi đến trường thường cần 9-11 giờ ngủ mỗi đêm.
6. Thanh thiếu niên (14-17 tuổi): Cần từ 8-10 giờ ngủ mỗi đêm.
Giấc ngủ rất quan trọng trong sự phát triển thể chất, trí tuệ, cảm xúc và xã hội trong thời thơ ấu và thanh thiếu niên. Vấn đề giấc ngủ của trẻ có thể gây cản trở cho sự phát triển nhận thức và trí tuệ. Nghiên cứu cho thấy, thiếu ngủ có thể có tác động tiêu cực đến sự phát triển ngôn ngữ, trí nhớ và khả năng học tập của trẻ em.
Giấc ngủ kém, bao gồm các rối loạn hô hấp gây cản trở giấc ngủ, liên quan đến khả năng nhận thức và trí tuệ thấp hơn ở trẻ, cũng như kết quả học tập kém. Rối loạn hô hấp khi ngủ bao gồm ngáy, thở miệng, ngưng thở khi ngủ, và bất kỳ dấu hiệu nào khác cho thấy hô hấp bị suy giảm trong giấc ngủ.
Trẻ ngủ kém có nguy cơ cao gặp phải các vấn đề hành vi và rối loạn tâm thần trong suốt thời thơ ấu và thanh thiếu niên. Đồng thời, trẻ có vấn đề tâm lý cũng dễ gặp khó khăn về giấc ngủ. Điều này cho thấy, mối liên hệ giữa giấc ngủ và sức khỏe tâm lý là hai chiều.
Làm thế nào để giúp trẻ có giấc ngủ ngon mỗi đêm
01 Tạo thói quen thời gian ngủ cố định cho trẻ
Giống như người lớn, việc thiết lập một giờ đi ngủ cho trẻ giúp trẻ vào chế độ ngủ. Bao gồm việc không lên kế hoạch cho các hoạt động gây hưng phấn trong khoảng thời gian trước khi đi ngủ, mà thay vào đó là các hoạt động thư giãn.
Đảm bảo là trẻ không làm hoạt động thể chất hoặc ăn đồ ngọt trước giờ đi ngủ. Các hoạt động yên tĩnh bao gồm đọc sách, tắm nước nóng, uống sữa, ôm ấp và hôn trẻ. Cơ thể cần những tín hiệu này để bình tĩnh lại. Nếu trẻ đủ lớn, hãy hỏi trẻ xem những hoạt động nào giúp trẻ dễ ngủ hơn. Cố gắng lặp lại các “hoạt động thường lệ” này mỗi tối, dần dần trẻ sẽ nhận ra “đã đến lúc đi ngủ”.
02 Duy trì giờ giấc ngủ cố định
Một khung giờ ngủ và thức dậy cố định rất quan trọng. Làm những việc cố định vào giờ cố định hàng ngày giúp trẻ phát triển tốt hơn. Ví dụ, nếu bạn cùng nhau đi xem một bộ phim, nếu có lựa chọn, hãy cố gắng chọn suất chiếu sớm hơn.
03 Kiên trì thực hiện
Trẻ em thường hay kéo dài thời gian trước khi ngủ. Chúng muốn bạn đọc thêm một câu chuyện, ôm thêm một chút, hay cho thêm nước uống, nói chung là chúng sẽ tìm mọi cách để không phải ngủ.
Đối với các bậc phụ huynh đi làm, việc thực hiện giờ giấc ngủ thường rất khó. Họ không có thời gian ở bên trẻ vào ban ngày, chỉ có một vài giờ vào buổi tối. Nhiều phụ huynh thậm chí cảm thấy có chút tội lỗi. Nhưng không nên cảm thấy tội lỗi vì đã tạo thói quen ngủ tốt cho trẻ. Đừng để “chiến thuật kéo dài” trở thành thói quen của trẻ. Hãy thiết lập một giới hạn một cách nhẹ nhàng và hòa nhã.
04 Tất cả mọi người trong gia đình cùng tham gia
Hãy để mọi người trong gia đình cùng chuẩn bị đi ngủ, đặc biệt là khi trẻ còn nhỏ.
Điều chỉnh ánh sáng trong nhà, thay đồ ngủ, cùng nhau vệ sinh cá nhân. Một trong những lý do khiến trẻ thích thức khuya là cảm giác “sẽ bỏ lỡ điều gì đó”. Hãy cho trẻ biết bên ngoài đã tối rồi, không có gì thú vị để làm và mọi người đang ngủ.
05 Không nằm cùng trên giường với trẻ
Một số phụ huynh có xu hướng nằm chung giường với trẻ để giúp trẻ ngủ. Nhưng thực tế điều này lại khiến trẻ cảm thấy chúng cần bạn, và nếu không có bạn thì chúng không thể ngủ. Vậy khi bạn không có ở đó, liệu trẻ có thể ngủ ngon không?
06 Dạy trẻ cách tự bình ổn
Là việc quan trọng để trẻ học cách tự đi vào giấc ngủ. Ví dụ, phụ huynh nên đặt trẻ lên giường khi trẻ có vẻ bình tĩnh và buồn ngủ, chứ không đợi đến khi trẻ đã ngủ rồi mới đặt lên. Khi trẻ đang ở trên giường nhỏ, hãy hát cho trẻ nghe rồi dần dần ra khỏi phòng.
Tác giả: Liu Juan, Bệnh viện Nhân dân Tân Trung, thành phố Liêu Châu
Kiểm duyệt: Liao Lihong, Ủy viên Thường vụ Ủy ban Quản lý Khoa học Phổ biến Trung Quốc, Phó Giám đốc Bệnh viện Nhân dân Tân Trung, thành phố Liêu Châu
Nội dung khoa học trên nền tảng này được tài trợ bởi Dự án Thúc đẩy Hành động Nâng cao Trình độ Khoa học cho Tất cả Mọi người năm 2022 của Bộ Khoa học Phổ biến, Liên đoàn Khoa học Trung Quốc.