“Bị sỏi thận thì không được uống sữa bò sao?”
“Bổ sung canxi có khiến sỏi càng lớn hơn không?”
Ở người lớn, có từ 5%-10% người mắc sỏi thận, đây là một trong những bệnh thường gặp nhất trong hệ thống tiết niệu.
Khi nhắc đến sỏi thận, không thể không nhắc đến việc bổ sung canxi. Người ta thường nghe câu “Trong sỏi có canxi, bổ sung canxi chẳng phải là đổ thêm dầu vào lửa sao?” Vậy nên, không ít người cho rằng nếu giảm lượng canxi nạp vào thì sẽ giảm được sỏi thận.
Vậy sự thật là gì? Hãy cùng khám phá mối liên hệ giữa việc bổ sung canxi và sỏi oxalat canxi.
Phá vỡ hiểu lầm: Bổ sung canxi không có nghĩa là làm nặng thêm sỏi.
Sự thật: Canxi là nguyên tố vi lượng thiết yếu cho cơ thể, nếu không bổ sung canxi, các vấn đề như loãng xương và chuột rút cơ bắp sẽ xuất hiện. Thực tế, khi nạp quá ít canxi, ruột sẽ hấp thụ nhiều oxalat hơn, dẫn đến nồng độ oxalat trong nước tiểu cao và tăng nguy cơ hình thành sỏi!
Nghiên cứu của Đại học Harvard chỉ ra rằng, những người có lượng canxi nạp vào trên 1200mg mỗi ngày có nguy cơ mắc sỏi thận thấp hơn 30% so với những người có lượng canxi nạp dưới 600mg mỗi ngày. Tại sao lại như vậy? Vì canxi kết hợp với oxalat trong ruột, tạo thành kết tủa không hòa tan, qua đó oxalat không thể vào máu, làm giảm nồng độ oxalat trong nước tiểu.
Hiểu biết khoa học: Canxi thực sự là “kẻ thù” của sự hình thành sỏi.
1. Sỏi oxalat canxi hình thành như thế nào?
Để hình thành sỏi oxalat canxi, cần có hai điều kiện. Thứ nhất, lượng oxalat trong nước tiểu phải cao, điều này thường xảy ra do thức ăn chứa nhiều oxalat hoặc do cơ thể tự chuyển hóa. Thứ hai, lượng canxi trong nước tiểu cũng phải cao, điều này liên quan đến chế độ ăn uống, di truyền hoặc vấn đề chuyển hóa cơ thể.
2. Canxi ngăn chặn sự hình thành sỏi như thế nào?
Trong ruột, canxi kết hợp với oxalat, chặn “đường đi” của oxalat vào máu, dẫn đến lượng oxalat trong nước tiểu giảm. Trong thận, việc nạp canxi vừa đủ sẽ không làm tăng lượng canxi trong nước tiểu; lượng canxi trong nước tiểu cao thường do ăn mặn hay ăn nhiều thịt hoặc do vấn đề chuyển hóa.
Vì vậy, việc bổ sung canxi là “khóa chặt oxalat bằng canxi, giảm rủi ro từ gốc!”
Bổ sung canxi khoa học: Phương pháp không đúng, nỗ lực cũng thành công cốc.
1. Ai cần bổ sung canxi?
Nếu bạn là bệnh nhân sỏi oxalat canxi, hãy nhớ nạp đủ canxi; nếu là loại sỏi khác (như sỏi axit uric, sỏi phosphat canxi), cần xem xét tình huống cụ thể, tốt nhất là tham khảo ý kiến bác sĩ.
2. Cần bao nhiêu canxi mỗi ngày?
Người trưởng thành bình thường cần nạp 800-1000mg canxi mỗi ngày; trong khi bệnh nhân sỏi thận cần nạp từ 800-1200mg canxi mỗi ngày, và nên cố gắng lấy từ thực phẩm.
3. Khi bổ sung canxi cần chú ý điều gì?
(1) Khi nào nên uống viên canxi?
Nên uống viên canxi cùng với bữa ăn (đặc biệt là khi ăn thực phẩm chứa nhiều oxalat), để canxi và oxalat có thể kết hợp tốt trong ruột.
(2) Nên bổ sung bao nhiêu viên canxi?
Nếu chế độ ăn thiếu canxi, thì nên thêm 300-500 mg viên canxi mỗi ngày (canxi carbonate hoặc canxi citrate là tốt nhất).
(3) Còn điều gì cần lưu ý khác không?
Không nên bổ sung canxi khi bụng đói, điều này thực sự làm giảm khả năng hấp thụ; cũng không nên bổ sung quá nhiều canxi, nếu vượt quá 2000mg trong một ngày, chưa chắc đã hấp thu được, mà còn làm tăng khả năng vôi hóa trong mạch máu.
Kết hợp chế độ ăn uống: Cần “trợ thủ” khi bổ sung canxi.
1. Kiểm soát oxalat: Giảm số lượng “kẻ thù” như rau chân vịt, củ dền, măng tây, các loại hạt, sô cô la, trà đặc… vì những thực phẩm này có hàm lượng oxalat cao, nên hạn chế tiêu thụ. Một mẹo nấu ăn là chần rau lá xanh trong nước sôi 1-2 phút, có thể loại bỏ 30%-50% oxalat.
2. Uống nhiều nước: Giúp làm loãng nồng độ nước tiểu. Nên uống 200ml nước khi mới thức dậy và trước khi đi ngủ, trong suốt cả ngày nên mang theo bình nước và uống đều. Nhờ đó, lượng nước tiểu mỗi ngày nên vượt quá 2 lít, trừ lúc ngủ, trung bình mỗi giờ lên toilet một lần, cố gắng giữ cho nước tiểu có màu vàng nhạt.
3. Điều chỉnh độ pH: Ngăn chặn sự hình thành sỏi. Nước chanh, nước cam (chứa kali và citrate) có thể làm cho nước tiểu trở nên kiềm, giúp ngăn chặn sự kết tinh của oxalat canxi. Cần tránh ăn quá nhiều muối và đường, nên hạn chế lượng muối dưới 5 gram một ngày và lượng đường dưới 25 gram, điều này giúp giảm sự mất canxi trong nước tiểu và hấp thụ oxalat.
Lưu ý: Bài viết này áp dụng cho bệnh nhân sỏi oxalat canxi, các loại sỏi khác (như sỏi axit uric, sỏi nhiễm trùng) cần điều chỉnh chế độ ăn phù hợp, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ lâm sàng.