Ngày 16 tháng 3 năm 2024
Nữ diễn viên nổi tiếng của Bỉ
Émilie Dequenne
đã không may qua đời do ung thư vỏ thượng thận
chỉ mới 43 tuổi.
Từ khi chẩn đoán đến khi qua đời chỉ hơn một năm.
Ung thư vỏ thượng thận
là một loại
khối u cực kỳ ác tính
Bệnh này có tiên lượng xấu.
Tỉ lệ sống tổng thể trong 5 năm chỉ từ 15% đến 44%
Giai đoạn của khối u là yếu tố tiên lượng quan trọng.
Tỉ lệ sống 5 năm dự đoán cho bệnh nhân giai đoạn I là
80%
Trong khi đó,
tỉ lệ sống 5 năm cho bệnh nhân giai đoạn IV chỉ là
13%
Tại sao ung thư vỏ thượng thận lại nguy hiểm như vậy?
Và làm thế nào để phát hiện sớm?
·Ung thư vỏ thượng thận là gì?
Thượng thận giống như hai chiếc mũ nhỏ, nằm ở phía trên của thận hai bên. Chúng chỉ có kích thước bằng ngón tay cái, nhưng tiết ra nhiều hormone quan trọng với cơ thể như
cortisol, aldosterone
và
hormone sinh dục
. Những hormone này đóng vai trò không thể thay thế trong việc điều chỉnh
chuyển hóa
của cơ thể, duy trì
cân bằng nước điện giải
trong cơ thể và
ảnh hưởng đến chức năng của hệ sinh sản
.
Khối u thượng thận thường gặp, chủ yếu là dạng lành tính. Ung thư vỏ thượng thận là một loại
khối u ác tính hiếm gặp, phát sinh từ tế bào vỏ thượng thận
, dễ dàng di căn tới gan, phổi, xương và các cơ quan khác, gây nguy hiểm lớn..
·Tại sao nó lại nguy hiểm đến vậy?
1. Hiếm gặp và khó chẩn đoán
Tỉ lệ mắc bệnh cực kỳ thấp.
Sự bất thường hormone ở giai đoạn sớm thường bị nhầm lẫn với “hội chứng sức khỏe kém” (như mệt mỏi, béo phì), và các kiểm tra sức khỏe định kỳ (như siêu âm bụng)
dễ bỏ sót.
2. Tính xâm lấn cao
Ung thư vỏ thượng thận
tăng trưởng cực kỳ nhanh chóng
, khi được chẩn đoán, khối u thường lớn hơn 5 cm, dễ dàng vượt qua bao tử để xâm lấn thận, mạch máu lớn, thậm chí chèn ép các cơ quan xung quanh.
Ung thư vỏ thượng thận cũng có thể dẫn đến việc thượng thận tiết ra hormone quá mức, gây rối loạn chuyển hóa, làm cho tình trạng bệnh trở nên trầm trọng hơn.
3. Phương pháp điều trị hạn chế
Phẫu thuật cắt bỏ
mặc dù là một trong những phương pháp điều trị quan trọng, nhưng nếu khối u đã xâm lấn vào các mô quan trọng xung quanh hoặc đã di căn, rất khó để cắt bỏ hoàn toàn.
Trong khi đó, các phương pháp điều trị hỗ trợ như hoá trị và xạ trị có hiệu quả tương đối hạn chế với ung thư vỏ thượng thận và khó kiểm soát triệt để sự phát triển của tế bào ung thư.
·Làm thế nào để phát hiện sớm?
1. Cảnh giác với các triệu chứng bất thường của hormone
(1)
Cortisol quá mức (giống hội chứng Cushing)
Béo bụng ngắn hạn: tay chân gầy nhưng mỡ tích tụ ở bụng.
Thay đổi da: vết rạn màu tím (thường thấy ở bụng, đùi), mụn trứng cá nhiều hơn, vết thương hồi phục chậm.
Rối loạn chuyển hóa
: huyết áp cao, đường huyết cao, loãng xương (dễ gãy xương).
(2)
Androgen quá mức (chủ yếu ở nữ)
Đặc điểm nam hóa: lông mọc nhiều, giọng nói trầm, chu kỳ kinh nguyệt không đều hoặc ngừng lại.
Dậy thì sớm ở trẻ
(có thể hiếm nhưng cần được chú ý).
(3)
Bất thường aldosterone
Giảm kali máu dai dẳng (mệt mỏi, co thắt cơ), tăng huyết áp khó chữa.
2. Nhóm đối tượng có nguy cơ cao cần chủ động sàng lọc
Những người có
tiền sử gia đình bị u thượng thận
(như bệnh nhân Li-Fraumeni) cần chủ động xét nghiệm sàng lọc.
Nếu khám sức khỏe phát hiện
khối u thượng thận
(>4 cm hoặc phát triển nhanh chóng) cần làm thêm kiểm tra.
3. Các phương pháp sàng lọc chuyên biệt
Hình ảnh học: CT/MRI tăng cường để đánh giá kích thước, biên giới và phạm vi xâm lấn của khối u.
Kiểm tra hormone: Đo cortisol tự do trong nước tiểu 24 giờ để xác định xem có tiết quá mức; thử nghiệm ức chế dexamethasone để phân biệt giữa biến động sinh lý và tiết bệnh lý; kiểm tra androgen/aldosterone để xác định loại hormone được tiết ra.
Tài liệu tham khảo
1. Chuyên gia đồng thuận về chẩn đoán và điều trị ung thư vỏ thượng thận [J]. Tạp chí Ngoại khoa Tiết niệu Hiện đại, 2021, 26 (11): 902-908.