Người mắc bệnh tiểu đường cần nhớ 3 điểm khi ăn uống để an tâm thưởng thức, giữ mức đường huyết khỏe mạnh, và cơ thể cũng khỏe mạnh hơn.
Có câu nói “bệnh từ miệng vào”, thực sự không phải là vô lý, không chỉ nói đến những vi khuẩn có hại trực tiếp vào cơ thể qua đường miệng, mà còn là thói quen ăn uống không lành mạnh kéo dài, những điều này cũng ảnh hưởng âm thầm đến sức khoẻ của chúng ta. Do đó, để có thể kiểm soát sức khỏe một cách toàn diện, mọi người cần phải có biện pháp phòng ngừa sức khỏe hiệu quả.
Với sự gia tăng liên tục của mức sống, số lượng bệnh nhân tiểu đường ngày càng tăng, và tiểu đường cũng trở thành chủ đề được xã hội quan tâm. Tiểu đường là một căn bệnh chuyển hóa mãn tính, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người.
Vậy bệnh nhân tiểu đường nên ăn uống như thế nào để giữ cho mức đường huyết khỏe mạnh?
I. Kiểm soát khẩu phần ăn
Việc kiểm soát mức đường huyết của bệnh nhân tiểu đường là trọng tâm của điều trị thông qua chế độ ăn uống. Do đó, kiểm soát khẩu phần ăn là điều kiện tiên quyết để kiểm soát đường huyết.
Bệnh nhân tiểu đường cần thường xuyên kiểm tra mức đường huyết, nắm vững tỷ lệ trao đổi chất cơ bản của mình, xem xét tình trạng sức khỏe cá nhân cũng như mức độ hoạt động hàng ngày, từ đó xây dựng kế hoạch ăn uống phù hợp nhất. Cần lưu ý rằng khẩu phần ăn cần phải vừa phải, không nên ăn quá ít hoặc quá nhiều.
1. Kiểm soát lượng calo hợp lý
Bệnh nhân tiểu đường cần đảm bảo lượng calo tối thiểu hàng ngày, đồng thời tăng cường thêm protein và chất béo một cách hợp lý.
Thông thường, bệnh nhân tiểu đường cần kiểm soát tổng lượng calo hàng ngày, cụ thể nên giữ trong khoảng 1500~2000 kilocalo và điều chỉnh theo tình trạng cơ thể cũng như mức độ hoạt động.
2. Lưu ý lượng carbohydrate
Carbohydrate là dưỡng chất cần thiết cho cơ thể, nhưng đối với bệnh nhân tiểu đường, việc tiêu thụ quá nhiều carbohydrate sẽ làm tăng mức đường huyết.
Do đó, bệnh nhân tiểu đường cần chú ý chọn thực phẩm có chỉ số đường thấp, chỉ số glycemic (GI) thấp, kiểm soát lượng carbohydrate hàng ngày, thường giữ trong khoảng 40%. Có thể lựa chọn gạo, bún, các loại ngũ cốc, rau củ và trái cây.
3. Kiểm soát lượng chất béo
Chất béo là một trong những dưỡng chất cần thiết cho cơ thể, nhưng việc tiêu thụ quá nhiều chất béo có thể khiến bệnh nhân tiểu đường béo phì, tăng lipid máu, dẫn đến các bệnh liên quan đến tắc nghẽn mạch máu.
Vì vậy, bệnh nhân tiểu đường nên hạn chế thực phẩm có hàm lượng chất béo, cholesterol và calo cao, ưu tiên lựa chọn rau củ, trái cây, hoặc súp có hàm lượng calo và chất béo thấp, kiểm soát lượng chất béo hàng ngày dưới 35%.
II. Nguyên tắc kiểm soát chế độ ăn cho bệnh nhân tiểu đường
1. Ăn đúng giờ, đúng lượng, ít ăn nhiều bữa
Ba bữa chính trong ngày cần ăn đúng giờ, đúng lượng, duy trì thói quen ăn uống, mỗi bữa ăn nên chỉ ăn đến 70-80% khẩu phần, trong khi tổng lượng thức ăn không vượt quá mức cho phép, có thể ăn thêm một ít sau 2 giờ bữa ăn, phân bổ năng lượng đều đặn để duy trì mức đường huyết ổn định. Ví dụ: chúng ta có thể cho phép bệnh nhân ăn trái cây để bổ sung vitamin, nhưng cách ăn không giống người bình thường, không nên ăn ngay sau bữa chính, mà nên chọn ăn trái cây sau 2 giờ. Khi ăn, nên chia nhỏ trái cây ra, một quả táo nên ăn từ 2 đến 4 lần thay vì ăn một lần.
2. Chọn ngũ cốc nguyên hạt, hạn chế gạo trắng
Khi chọn thực phẩm chính, nên ưu tiên các loại ngũ cốc nguyên hạt có chỉ số glycemic thấp, các loại đậu, chọn vừa phải các loại khoai, hạn chế các loại thực phẩm có chỉ số glycemic cao như gạo và bột mì trắng. So với các loại gạo và bột mì tinh chế, ngũ cốc nguyên hạt không chỉ có tác động nhỏ đến mức đường huyết, mà còn chứa nhiều chất xơ giúp tăng cảm giác no, hỗ trợ kiểm soát cảm giác thèm ăn và ngăn ngừa việc ăn uống thái quá.
3. Nên ăn nhiều rau củ để cân bằng dinh dưỡng
Hầu hết rau củ có nhiệt lượng và hàm lượng đường thấp, chứa nhiều chất xơ, vitamin và khoáng chất, cung cấp cảm giác no lại có giá trị dinh dưỡng phong phú, ăn nhiều rau củ sẽ rất có lợi cho việc kiểm soát tổng lượng calo và duy trì mức đường huyết ổn định.
4. Ăn trái cây một cách thông minh, khẩu phần nhỏ
Tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe của bản thân, trong trường hợp mức đường huyết ổn định, có thể chọn các loại trái cây có độ ngọt thấp, có GI thấp, cần chú ý nguyên tắc vừa phải, mỗi lần chỉ ăn phần nhỏ trái cây, tổng lượng hàng ngày không vượt quá 200g, tránh ăn trái cây trong vòng 2 giờ trước và sau bữa chính.
5. Ít đường, ít muối, ăn nhạt
Bệnh nhân tiểu đường không hoàn toàn không thể tiêu thụ đường, có thể thêm một chút đường để nêm nếm món ăn khi cần, nhưng cần lưu ý hạn chế càng nhiều càng tốt, không nên vượt quá 25g đường mỗi ngày. Đồng thời để hạn chế lượng natri, cần kiểm soát lượng muối, đặc biệt cho những người có huyết áp cao, hàng ngày không nên ăn muối quá 5g. Khi nấu ăn nên chọn loại dầu thực vật giàu chất béo không bão hòa thay vì chất béo bão hòa từ động vật.
6. Ăn khô, không ăn lỏng, ăn cứng, không ăn mềm
Đề nghị bệnh nhân tiểu đường nên ăn thực phẩm “khô”, trong số các thực phẩm khô cũng ưu tiên lựa chọn các loại thực phẩm “cứng hơn” thay vì “mềm hơn”. Thực phẩm càng lỏng sẽ mất nhiều thời gian hơn để chế biến, sẽ mềm và dễ tiêu hóa, do đó sẽ làm tăng nhanh mức đường huyết.
7. Uống trà hợp lý, bỏ thuốc lá và hạn chế rượu
Việc hút thuốc và uống rượu lâu dài không tốt cho việc kiểm soát mức đường huyết, bệnh tiểu đường có thể gây tổn thương mạch máu, và việc hút thuốc sẽ cực kỳ bất lợi cho việc cải thiện các biến chứng mạch máu. Uống rượu lâu dài sẽ ảnh hưởng đến chức năng gan và chuyển hóa đường huyết. Trong khi đó, các chất chống oxy hóa trong trà sẽ ức chế amylase chuyển hóa carbohydrate thành glucose.