© Live Science
Leviathan cho rằng:
Tôi tin rằng hầu hết mọi người khi nhìn thấy các khuyết điểm trên khuôn mặt như vẩy nến, bạch biến, hở hàm ếch hoặc nốt ruồi đều có một số phản ứng tiềm thức, như ngồi xa những người này trên xe buýt, do dự khi bắt tay với họ, hoặc thậm chí thể hiện ánh mắt chán ghét. Nghiên cứu trong những năm gần đây cho thấy những phản ứng chán ghét này đến từ một hệ thống phòng bệnh cổ xưa, thường nhằm ngăn chặn chúng ta mắc bệnh. Ở một khía cạnh nào đó, chúng ta coi các khuyết điểm trên khuôn mặt như một loại bệnh truyền nhiễm.
Trong bài viết trước “Mối quan hệ đáng ngạc nhiên giữa sự ghê tởm và xu hướng chính trị”, các nhà nghiên cứu đã cố gắng tìm ra mối liên hệ giữa cảm xúc ghê tởm cổ xưa này và sự phân biệt chính trị, dĩ nhiên bằng chứng này không phải lúc nào cũng rõ ràng. Đôi khi, con người thực sự có những cảm xúc kỳ quặc “vừa ghê tởm vừa âm thầm thoải mái”: chẳng hạn như về việc nặn mụn, dù là ở tư cách người quan sát hay người bị nặn…
Mụn trứng cá thường bị gây ra bởi sự tắc nghẽn từ tuyến bã nhờn hoặc vi khuẩn trên da của chúng ta. Mặc dù phần lớn mụn không gây hại, nhưng chúng có thể gây nhiễm trùng (và trở nên rất đau) đặc biệt khi tiếp xúc với môi trường bên ngoài. Tuy nhiên, nhiều người trong chúng ta vẫn không thể kiềm chế việc nặn chúng.
Để tìm ra nguồn gốc của việc nặn mụn, chúng ta có thể xem xét một trong những cảm xúc cơ bản nhất của con người:
Sự ghê tởm
.
Daniel Kelly, giáo sư triết học tại Đại học Purdue và là tác giả của cuốn sách “Ghê tởm! Bản chất và ý nghĩa đạo đức của sự ghê tởm” đã nói trong cuộc phỏng vấn với trang web PopSci rằng,
sự xuất hiện của cảm giác ghê tởm nhằm bảo vệ con người khỏi bệnh truyền nhiễm và độc dược.
© Discover Magazine
Chẳng hạn, lý do chúng ta học cách tránh xa những thứ thường thấy và ghê tởm (như thịt thối rữa hoặc phân) là vì chúng có thể chứa các vi sinh vật có thể khiến chúng ta bệnh. Kelly cho biết, sự tiến hóa của con người với “cảm biến ghê tởm” này là rất quan trọng cho sự sinh tồn của tổ tiên chúng ta, vì chúng ta không thực sự nhìn thấy các mầm bệnh nhỏ như vi khuẩn và virus gây bệnh.
Tuy nhiên, một số chất lỏng cơ thể — như máu, nước bọt hoặc mủ, cũng như dịch nhờn từ mụn — thường chỉ gây ra sự ghê tởm khi chúng chảy ra khỏi cơ thể của chúng ta. Kelly giải thích rằng trong trường hợp này, cảm giác ghê tởm của chúng ta đóng vai trò như một người gác cổng, thực thi chính sách không quay lại:
Một khi dịch cơ thể của chúng ta ra khỏi thế giới bẩn thỉu, nó có thể bị ô nhiễm bởi vi khuẩn hoặc các mầm bệnh khác, vì vậy chúng ta không muốn cho chúng quay lại cơ thể mình. Cảm giác ghê tởm đối với bệnh tật cũng giúp chúng ta nhận diện các dấu hiệu bệnh tật của những người xung quanh, như đổ mồ hôi hay ho.
Cảm giác ghê tởm là rất quan trọng cho sự sinh tồn của tổ tiên chúng ta, vì chúng ta không thực sự nhìn thấy các mầm bệnh nhỏ như vi khuẩn và virus gây bệnh. © The British Library
Tuy nhiên, khác với việc nước mũi chảy không ngừng có thể khiến người ta cảm thấy ghê tởm, bạn có thể ngạc nhiên khi biết rằng việc nặn những nốt mụn trắng không phải lúc nào cũng kích thích cùng một phản ứng ghê tởm – thực tế,
có một nhóm người cảm thấy sự thỏa mãn kỳ lạ khi cuối cùng nặn được mụn.
Mối liên hệ giữa việc nặn mụn và não bộ
Khi thấy dịch mủ chảy ra từ mụn, phản ứng của chúng ta rõ ràng là khác nhau. Ở mức độ nguyên thủy nhất, ngay cả những người yêu thích nặn mụn cũng có chút ghê tởm. Điều này hoàn toàn phụ thuộc vào việc cảm xúc bạn nhận được từ việc này có vượt xa cảm giác phản cảm của bạn hay không.
© Marie Claire
Sự yêu thích (hoặc ghê tởm) với việc nặn mụn có thể khác nhau mức độ. Một số người thích xem video nặn mụn trên YouTube hoặc TikTok nhưng không thể kìm chế để nặn mụn của chính mình. Xem người khác làm điều này qua màn hình giúp họ kiểm soát rủi ro tiếp xúc với nguy hiểm – người xem không thực sự đối mặt với nguy cơ tiếp xúc với mầm bệnh tiềm tàng. Hiện tượng này tương tự như những người yêu thích phim kinh dị khi xem các bộ phim kinh dị. Mặc dù một bộ phim có thể gây sợ hãi đến đâu, chúng ta đều biết rằng zombie sẽ không thực sự xuất hiện và ăn não của chúng ta.
Ngay cả đối với những người thực sự nặn mụn cho mình hoặc cho người khác, vẫn có một mức độ kiểm soát nhất định. Hành động này khác với việc đột ngột xuất hiện vết thương nhiễm trùng trên cơ thể; mặc dù nhận thức của bạn có thể gây ra phản ứng ghê tởm trước tiên, nhưng “não thằn lằn” của bạn và kinh nghiệm trước đó không bị bệnh từ dịch mủ mụn sẽ giúp bạn nhận thức rằng chỉ một nốt mụn khó có thể khiến bạn rơi vào tình trạng nguy hiểm.
© Beauty Undercover
Sự khác biệt giữa các bộ não của chúng ta cũng giúp giải thích tại sao một số người thích nặn mụn hơn những người khác. Theo một nghiên cứu được công bố vào năm 2021 trên tạp chí Nghiên cứu Hành vi Não (Behavioural Brain Research), phản ứng của mỗi người đối với việc nặn mụn phụ thuộc vào não bộ của họ.
Các nhà khoa học từ Đại học Karl-Franzens-Universität Graz của Áo đã cho 38 người thích nặn mụn và 42 người không thích nặn mụn xem 96 đoạn video, nội dung của các video này là nặn mụn, vòi phun nước hoặc xông hơi. Các nhà nghiên cứu cho biết,
video vòi phun nước được dùng làm nhóm đối chứng vì nước phun ra từ vòi phun gần tương tự với dịch mủ chảy ra từ mụn, trong khi video xông hơi được dùng làm nhóm đối chứng cho cảm xúc “kỳ lạ nhưng thỏa mãn”.
Các nhà nghiên cứu đã yêu cầu những người tham gia hoàn thành một bảng câu hỏi trước khi thí nghiệm để xác định mức độ hưởng thụ của họ đối với việc nặn mụn, độ nhạy ghê tởm và độ nhạy với phần thưởng và hình phạt. Sau đó, người tham gia đã xem các đoạn video này trong khi các nhà nghiên cứu sử dụng máy chụp hình cộng hưởng từ chức năng (fMRI) để đo hoạt động não của họ.
© sciencedirect
Nhóm nghiên cứu phát hiện ra rằng những người thích video nặn mụn nhạy cảm hơn với phần thưởng và có kỹ năng điều chỉnh ghê tởm tốt hơn so với những người không thích. Nói cách khác, những người yêu thích việc nặn mụn dễ cảm thấy phấn khích hơn khi nhận được sự thỏa mãn từ việc dịch mủ phun ra từ mụn, và họ có thể điều chỉnh mức độ ghê tởm khi xem tốt hơn. Những đặc điểm tự báo cáo của người tham gia tương ứng với các đặc điểm được phát hiện trong hình ảnh não bộ của các nhà nghiên cứu.
Chụp cộng hưởng từ chức năng cũng cho thấy khu vực trong não bộ quyết định chúng ta thích hay ghét việc nặn mụn là
hạch nền
và
thùy đảo
. Hạch nền là một phần của hệ thống cảm giác của não và đã được chứng minh là có khả năng điều chỉnh phản ứng của mọi người đối với những điều họ không thích.
© sciencedirect
Khi những người không thích nặn mụn xem các video này, hạch nền của họ bị tắt, gần như không hoạt động. Mặc dù hạch nền của những người thích xem video nặn mụn cũng bị tắt, nhưng trạng thái của nó vẫn hoạt động hơn một chút so với những người ghét video nặn mụn.
Thùy đảo là một vùng khác trong não sẽ được kích hoạt khi chúng ta cảm thấy ghê tởm. Mức độ kết nối giữa hạch nền và thùy đảo cũng khác nhau giữa hai nhóm: những người yêu thích nặn mụn có mức độ kết nối cao hơn giữa hai vùng não này.
Các nhà nghiên cứu đưa ra giả thuyết rằng sự gia tăng kết nối giữa thùy đảo và hạch nền có thể liên quan đến khả năng điều chỉnh ghê tởm mạnh hơn.
Đừng lo lắng cho những người yêu thích nặn mụn — chỉ vì bạn có mức độ chịu đựng ghê tởm cao hơn không có nghĩa là khả năng nhận diện những thứ thực sự có hại, gây bệnh sẽ kém hơn. Hơn nữa,
ngay cả những người yêu thích nặn mụn nhất cũng có phản ứng ghê tởm bẩm sinh: nghiên cứu năm 2021 này phát hiện ra rằng cuối cùng, tất cả những người tham gia đều cảm thấy ít nhiều ghê tởm đối với việc nặn mụn.
Nặn hay không nặn
© Beauty Undercover
Đối với những người yêu thích nặn mụn, không may là bác sĩ da liễu nói rằng bất kể bạn có muốn thoát khỏi những nốt mụn xấu xí đến đâu, bạn thực sự không nên tự làm điều này. Nặn mụn có thể làm hỏng da, gây nhiễm trùng và để lại sẹo. Mụn đầu đen và mụn đầu trắng nên được để yên, mặc dù các sản phẩm điều trị tại nhà như benzoyl peroxide có thể giúp chúng biến mất nhanh hơn.
Nếu bạn có một mụn đầu trắng cấp độ núi lửa Vesuvius và thực sự muốn loại bỏ nó, hãy gặp bác sĩ da liễu vì họ được đào tạo để thực hiện việc đó một cách an toàn. Nếu bạn vẫn khao khát việc nặn mụn, có rất nhiều video trực tuyến có thể đáp ứng nhu cầu của bạn một cách an toàn.
Tác giả/Chelsey B. Coombs
Biên dịch/Khổ Sơn
Hiệu đính/ bước đi nhẹ nhàng của thỏ
Tài liệu gốc/www.popsci.com/science/why-we-love-pimple-popping/
Bài viết này được phát hành bởi Khổ Sơn trên Leviathan dưới quyền Creative Commons (BY-NC)
Bài viết chỉ phản ánh quan điểm của tác giả, không nhất thiết đại diện cho quan điểm của Leviathan
Hình ảnh bìa bài viết được lấy từ kho ảnh có bản quyền, không cấp phép sao chép