“Chiều cao của trẻ” là một chỉ số sức khỏe quan trọng mà nhiều phụ huynh quan tâm. Một số phụ huynh sử dụng dữ liệu tham khảo chiều cao chuẩn để đánh giá sự phát triển của trẻ có bình thường hay không. Nếu trẻ có chiều cao thấp hơn tiêu chuẩn, điều này sẽ làm phụ huynh lo lắng. Do đó, tại các phòng khám nội tiết của bệnh viện chuyên khoa nhi, chúng ta thường thấy nhiều phụ huynh đưa con đến khám, hy vọng thông qua việc tiêm hormone tăng trưởng để thúc đẩy chiều cao của trẻ.
Gần đây, bác sĩ phó trưởng khoa Nội tiết của Bệnh viện nhi thuộc Viện Nhi khoa Bắc Kinh, Song Phúc Anh, đã nhận phỏng vấn từ “Y học Trực tuyến”, trả lời những vấn đề mà phụ huynh thường quan tâm liên quan đến hormone tăng trưởng.
Cách xác định chiều cao của trẻ có thấp hay không?
Song Phúc Anh cho biết, bác sĩ sẽ đánh giá dựa trên tốc độ tăng trưởng của trẻ, sự khác biệt về chiều cao di truyền và nhiều yếu tố tổng hợp khác. Tốc độ tăng trưởng được phân chia theo từng độ tuổi: trẻ dưới 3 tuổi mỗi năm tăng không quá 7 cm; từ 3 tuổi đến dậy thì tăng không quá 5 cm mỗi năm; sau khi bước vào dậy thì, giảm xuống dưới 6 cm mỗi năm. Nếu có tốc độ tăng trưởng như vậy, phụ huynh nên đưa trẻ đi khám kịp thời.
Sau khi khám, bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra toàn diện cho trẻ, bao gồm sàng lọc vận động liên quan đến hormone tăng trưởng và các thử nghiệm kích thích hormone tăng trưởng. Ngoài yếu tố hormone tăng trưởng, còn có thể xác định thông qua xét nghiệm máu để kiểm tra hormone tuyến giáp, tình trạng rối loạn điện giải, thiếu máu và các yếu tố khác. Nếu được chẩn đoán là thiếu hụt hormone tăng trưởng, bác sĩ sẽ khuyên dùng thuốc.
Hiện tại, các chỉ định hormone tăng trưởng đã được FDA phê duyệt ngoài thiếu hụt hormone tăng trưởng ở trẻ em còn bao gồm thấp chiều cao vô căn, SGA (trẻ sinh ra dưới tuổi thai) có tình trạng tăng trưởng chậm kéo dài, suy thận mãn tính trước khi ghép thận, hội chứng Turner, hội chứng Prader-Willi, hội chứng ruột ngắn và nhiều bệnh lý khác dẫn đến thấp chiều cao. Nếu bệnh của trẻ nằm trong phạm vi này, sau khi được bác sĩ đánh giá chặt chẽ, nếu thực sự cần thiết mới có thể sử dụng hormone tăng trưởng.
Song Phúc Anh cho biết, hiện tại hormone tăng trưởng có thể được tiêm một lần mỗi tuần, so với việc tiêm hormone tăng trưởng ngắn hạn một mũi mỗi ngày, điều này đảm bảo tuân thủ điều trị, giảm đau đớn cho trẻ và cũng đảm bảo hiệu quả.
Các tác dụng phụ có thể xảy ra khi dùng hormone tăng trưởng
Đối với mối quan tâm của phụ huynh về các tác dụng phụ, Song Phúc Anh cũng đã đưa ra câu trả lời, “Một số tác dụng phụ có thể xảy ra khi tiêm hormone tăng trưởng bao gồm phản ứng tại chỗ tiêm tạm thời (đau, tê, sưng đỏ), đau khớp, đau cơ và đau đầu. Cũng có thể xảy ra tình trạng gù cột sống, tăng nhẹ men gan”.
Nếu xuất hiện tác dụng phụ của suy giảm chức năng tuyến giáp, Song Phúc Anh cho biết, thực tế đây không phải là tác dụng phụ của hormone tăng trưởng, mà là do cơ thể thiếu hụt hormone tuyến giáp tự thân, thường gặp ở những người bị suy tuyến yên đa phát. Khi thiếu hormone tăng trưởng, “tuyến giáp thấp” không thể hiện, khi dùng thuốc, cơ thể bước vào giai đoạn tăng trưởng nhanh, lúc đó mới biểu hiện tình trạng thiếu hormone tuyến giáp. Bác sĩ sẽ kiểm tra lại chức năng tuyến giáp sau điều trị, nếu có vấn đề sẽ kịp thời điều trị, có thể kiểm soát được.
“Một số vấn đề trong quá trình điều trị cũng cần được theo dõi thường xuyên, điều chỉnh kế hoạch điều trị, việc sử dụng hormone tăng trưởng không thể lạm dụng. Nhắc lại, cần nắm rõ chỉ định của hormone tăng trưởng và giao tiếp tốt với phụ huynh,” Song Phúc Anh nói.
Ngoài ra, Song Phúc Anh cũng đặc biệt nhắc nhở rằng, trong quá trình dùng thuốc, một số trẻ có thể xuất hiện bất thường về đường huyết. Điều này là do cơ chế tác động của hormone tăng trưởng, đây là một loại hormone làm tăng đường huyết. Điều trị bằng hormone tăng trưởng thường không làm gia tăng tỷ lệ mắc bệnh tiểu đường, nhưng có thể làm cho thời gian xuất hiện bệnh tiểu đường type 2 xảy ra sớm trong giai đoạn thanh thiếu niên hoặc trẻ em. Bác sĩ sẽ kiểm tra thường xuyên mức độ hemoglobin glycated, đường huyết, insulin và peptide C, nếu xuất hiện tăng đường huyết có thể cân nhắc ngừng thuốc và theo dõi, lý thuyết là sau khi ngừng thuốc, đường huyết sẽ trở về bình thường.
Cách nắm bắt đỉnh tiết hormone tăng trưởng ở trẻ
Mùa hè là thời điểm vàng cho sự phát triển chiều cao của trẻ, do đó phụ huynh không nên bỏ qua giai đoạn quan trọng này. Song Phúc Anh nhắc nhở phụ huynh rằng, hormone tăng trưởng là một quá trình tiết ra theo nhịp, mỗi ngày có thể có 6-8 đỉnh tiết, phụ huynh nên nắm bắt tốt thời điểm tiết hormone tăng trưởng của trẻ, giúp trẻ phát triển chiều cao tốt hơn, cần chú ý các điểm sau:
1. Đảm bảo trẻ đi ngủ trước 10 giờ. Giấc ngủ sâu có thể thúc đẩy sự tiết hormone tăng trưởng tự nhiên.
2. Đảm bảo vận động. Vận động có thể thúc đẩy sự tiết hormone tăng trưởng tự nhiên, điều này cũng được áp dụng trong việc sàng lọc thiếu hụt hormone tăng trưởng, khuyến khích trẻ tham gia nhiều hoạt động vận động đứng như nhảy dây, chơi bóng rổ.
3. Tránh béo phì và thiếu dinh dưỡng, tình trạng trước sẽ dẫn đến giảm đỉnh hormone tăng trưởng, còn tình trạng sau dẫn đến sản sinh yếu tố tăng trưởng không đủ, đều có thể khiến chiều cao suốt đời thấp hơn mức di truyền.
Nguồn | Y học Trực tuyến, Tài khoản khoa học của Viện Nhi khoa Bắc Kinh