Tăng huyết áp là bệnh lý mãn tính phổ biến, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Nhiều bệnh nhân có nhiều thắc mắc và hiểu lầm trong quá trình điều trị. Vì vậy, chúng tôi đã phỏng vấn Giáo sư Lý Ngọc Minh, chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực bệnh tim mạch, Trưởng nhóm Tăng huyết áp của Hội Y học Trung Quốc, Giám đốc Bệnh viện Khang Hối thành phố Thiên Tân, để giải đáp thắc mắc của bệnh nhân về điều trị bằng thuốc và can thiệp lối sống.
Hiểu lầm 1: Bị huyết áp cao không thể dùng thuốc, nếu đã dùng thì không thể ngừng.
Giám đốc Lý Ngọc Minh: Quan điểm này là không chính xác. Bệnh nhân tăng huyết áp cần được điều trị bằng thuốc dưới sự hướng dẫn của bác sĩ.
Trước tiên, can thiệp lối sống là nền tảng trong việc điều trị tăng huyết áp. Điều này có nghĩa là chúng ta cần ăn uống lành mạnh, đặc biệt là giảm lượng muối. Đồng thời, tập thể dục vừa phải cũng là điều cần thiết. Giữ cho nhịp sống thoải mái, đảm bảo ngủ đủ giấc, tránh tình trạng rối loạn giấc ngủ do sử dụng điện thoại vào ban đêm, tất cả đều là những biện pháp quan trọng để duy trì huyết áp khỏe mạnh. Tuy nhiên, nhiều bệnh nhân vì thiếu kiến thức liên quan thường khó duy trì những điều chỉnh lối sống cơ bản.
Điều quan trọng hơn là khi huyết áp tăng cao, một số bệnh nhân lo ngại về điều trị thuốc, e ngại phản ứng phụ của thuốc. Có một hiểu lầm lớn cần được làm rõ, nếu huyết áp của bạn đã cao đến mức cần sử dụng thuốc mà bạn chọn không dùng, thì bạn đang phải đối mặt với rủi ro lớn hơn.
Huyết áp không được kiểm soát trong thời gian dài có thể gây tổn thương cho tim, mạch máu não, thận cũng như các mạch lớn và mạch ngoại biên, từ đó có thể dẫn đến nhồi máu cơ tim, xuất huyết não, huyết khối não hoặc suy thận, thậm chí là bệnh thận mạn tính nghiêm trọng.
Từ góc độ bác sĩ, việc kiên trì uống 1-2 viên thuốc mỗi ngày có thể kiểm soát hiệu quả huyết áp, tránh các hậu quả thảm khốc nêu trên. So với những rủi ro nhỏ do thuốc có thể gây ra, lợi ích của việc sử dụng thuốc hợp lý là rõ ràng. Vì vậy, chúng ta không nên bị lừa bởi quan điểm “nếu không cần uống thuốc, thì đừng uống; nếu có thể trì hoãn thì hãy trì hoãn”. Cách làm đúng là
sử dụng thuốc kịp thời và hợp lý dưới sự hướng dẫn của bác sĩ
để bảo vệ sức khỏe và ngăn chặn các tác hại tiềm ẩn do tăng huyết áp. Thông qua quản lý khoa học, chúng ta có thể kiểm soát hiệu quả huyết áp và tận hưởng chất lượng cuộc sống cao hơn.
Hiểu lầm 2: Bị tăng huyết áp thì không được tập thể dục.
Giám đốc Lý Ngọc Minh: Bệnh nhân tăng huyết áp thường lo lắng rằng tập thể dục sẽ làm huyết áp tăng, vì vậy không dám thực hiện các hoạt động thể thao. Thực tế, quan điểm này là không đúng. Dù là tăng huyết áp nhẹ (tăng huyết áp độ 1), tăng huyết áp vừa (tăng huyết áp độ 2), hay tăng huyết áp nặng (tăng huyết áp độ 3), thì việc tập thể dục hợp lý dưới sự đánh giá và hướng dẫn của bác sĩ là rất có lợi.
Ví dụ, ngay cả khi huyết áp của bạn khá cao, như huyết áp tâm thu đạt 190 mmHg (1 mmHg = 0,133 kPa) và huyết áp tâm trương đạt 110 mmHg, bác sĩ vẫn sẽ khuyến nghị thực hiện một số bài tập aerobic như đi bộ nhanh hoặc chạy chậm. Điều quan trọng là kiểm soát các thông số an toàn, chẳng hạn như giữ nhịp tim trong phạm vi an toàn, để tránh xảy ra sự cố trong khi tập thể dục.
Lợi ích của việc tập thể dục là đa dạng: nó giúp giảm căng thẳng, cải thiện tâm trạng, giấc ngủ và chuyển hóa. Những lợi ích tổng thể này, cộng với điều trị bằng thuốc, sẽ rất có lợi cho việc kiểm soát huyết áp. Đặc biệt đối với những bệnh nhân tăng huyết áp thừa cân hoặc béo phì, việc tập thể dục hiệu quả còn giúp giảm cân, từ đó có tác dụng tích cực đến việc kiểm soát huyết áp, cholesterol và đường huyết.
Do đó, có thể khẳng định với bệnh nhân tăng huyết áp rằng tập thể dục hợp lý là có lợi. Chỉ cần giữ nhịp tim trong phạm vi an toàn, bệnh nhân có thể tập thể dục một cách an tâm. Vậy làm thế nào để kiểm soát nhịp tim? Thông thường, nhịp tim nên duy trì trong giới hạn tối đa của nhịp tim mục tiêu. Dưới sự hướng dẫn của bác sĩ, bệnh nhân tăng huyết áp hoàn toàn có thể tìm ra phương pháp và cường độ tập thể dục phù hợp với bản thân, để tận hưởng những lợi ích sức khỏe mà tập thể dục mang lại.
Câu hỏi: Chế độ ăn uống và tập thể dục có thể thay thế điều trị bằng thuốc không?
Giám đốc Lý Ngọc Minh: Đối với những người có huyết áp nhẹ (huyết áp tâm thu 120-139 mmHg, huyết áp tâm trương 80-89 mmHg), đặc biệt là những người hơi thừa cân, thiếu vận động và có áp lực công việc lớn, việc can thiệp lối sống khoa học thường mang lại hiệu quả rõ rệt. Nếu những bệnh nhân này có thể xây dựng được cấu trúc chế độ ăn uống hợp lý, kết hợp với tập thể dục vừa phải và kiểm soát cân nặng, huyết áp hoàn toàn có thể trở lại mức bình thường.
Cường độ tập thể dục chủ yếu là đạt được trạng thái hơi đổ mồ hôi và tăng nhịp tim đến mục tiêu phù hợp với độ tuổi cá nhân. Đồng thời cần giảm lượng muối tiêu thụ, kiểm soát tổng lượng calo trong ngày, những thay đổi này sẽ tạo ra hiệu ứng cộng hưởng. Nghiên cứu cho thấy, mỗi kg cân nặng giảm, huyết áp tâm thu có thể giảm khoảng 2 mmHg; nếu giảm được 10 kg, huyết áp tâm thu có thể giảm khoảng 20 mmHg – điều này đối với bệnh nhân tăng huyết áp ở mức giớ hạn có thể có nghĩa là không cần dùng thuốc để huyết áp trở về mức bình thường (nhưng liệu có thể ngừng dùng thuốc hay không vẫn cần tham khảo ý kiến bác sĩ để đánh giá). Phương pháp can thiệp không bằng thuốc này không chỉ an toàn và hiệu quả, mà còn cải thiện tình trạng sức khỏe tim mạch từ gốc.
Điều trị khoa học, cùng nhau xây dựng cuộc sống khỏe mạnh
Để bệnh nhân tăng huyết áp có thể kiểm soát huyết áp ổn định và giảm thiểu nguy cơ biến chứng, cần tích cực phối hợp can thiệp lối sống trên nền tảng điều trị bằng thuốc. Giám đốc Lý Ngọc Minh nhắc nhở các bệnh nhân hãy thiết lập quan điểm điều trị đúng đắn, tuân theo chỉ dẫn của bác sĩ và thường xuyên kiểm tra huyết áp, điều chỉnh kế hoạch điều trị.
Đồng thời, gia đình bệnh nhân và xã hội cũng cần dành nhiều sự quan tâm và hỗ trợ hơn cho bệnh nhân tăng huyết áp, cùng nhau tạo ra một môi trường sống lành mạnh. Hãy cùng nhau nỗ lực, điều trị khoa học tăng huyết áp, xây dựng một tương lai tươi đẹp.