Trong bối cảnh huyết áp cao trở thành bệnh mãn tính phổ biến, việc theo dõi huyết áp tại nhà ngày càng trở nên quan trọng. Tuy nhiên, nhiều người khi đo huyết áp tại nhà lại do thao tác không đúng, dẫn đến kết quả không chính xác, lãng phí thời gian và công sức đo đạc. Để có được dữ liệu huyết áp chính xác, cần lưu ý những điểm quan trọng dưới đây.
Chuẩn bị trước khi đo
Nghỉ ngơi yên tĩnh
Trước khi đo huyết áp 30 phút, cần tránh vận động mạnh, cảm xúc kích động, hút thuốc, uống rượu hoặc tiêu thụ đồ uống có chứa caffeine. Những hành vi này có thể kích thích giao cảm, làm huyết áp tăng cao trong thời gian ngắn, ảnh hưởng đến độ chính xác của phép đo. Ví dụ, nếu vừa leo cầu thang xong đã đo huyết áp, số liệu thường sẽ cao hơn. Nên nghỉ ngơi trong môi trường yên tĩnh từ 15 – 30 phút để cơ thể ổn định, tạo điều kiện cho việc đo chính xác.
Giải phóng bàng quang
Bàng quang đầy sẽ ảnh hưởng đến huyết áp, gây rối loạn kết quả đo. Trước khi đo, cần phải giải phóng bàng quang để cơ thể ở trạng thái thư giãn, giảm thiểu các yếu tố bên ngoài ảnh hưởng đến huyết áp. Nhiều người bỏ qua điểm này, dẫn đến huyết áp đo được không phản ánh đúng mức độ thực tế.
Lựa chọn máy đo huyết áp phù hợp
Máy đo huyết áp điện tử do thao tác dễ dàng, số liệu dễ đọc, trở thành lựa chọn hàng đầu cho việc đo tại nhà. Cần chọn máy đo huyết áp điện tử cánh tay đã được chứng nhận theo tiêu chuẩn quốc tế, đảm bảo độ chính xác. Máy đo huyết áp cổ tay chịu ảnh hưởng lớn từ vị trí cơ thể, sai số đo tương đối cao, không khuyến cáo sử dụng thường xuyên, trừ khi trong trường hợp đặc biệt (như không thể sử dụng cánh tay) và dưới sự hướng dẫn của bác sĩ. Máy đo huyết áp thủy ngân tuy chính xác nhưng thao tác phức tạp, cần được đào tạo chuyên môn, lại còn có nguy cơ ô nhiễm thủy ngân, không khuyến khích sử dụng trong hộ gia đình.
Quy trình đo chuẩn xác
Tư thế ngồi đúng
Khi đo, nên ngồi trên ghế có tựa, hai chân đặt thoải mái trên mặt đất, cánh tay để tự nhiên ở trên bàn, sao cho vòng bít của máy đo huyết áp nằm cùng mức với tim. Nếu cánh tay ở vị trí quá cao, huyết áp đo được sẽ thấp hơn; nếu ở vị trí quá thấp, huyết áp sẽ cao hơn. Ví dụ, một số bệnh nhân có thói quen đặt cánh tay ở vị trí tùy ý, dẫn đến dữ liệu huyết áp sai lệch lớn. Giữ tư thế ngồi đúng mới có thể thu được giá trị huyết áp đáng tin cậy.
Đeo vòng bít hợp lý
Vòng bít cần được quấn quanh bắp tay, cách khuỷu tay 2 – 3 cm, độ chặt nên cho phép có thể chen được 1 – 2 ngón tay. Nếu quá chặt sẽ làm giá trị đo huyết áp thấp hơn, quá lỏng sẽ làm cao hơn. Kích thước vòng bít cũng quan trọng, cần lựa chọn kích thước phù hợp với độ dày của bắp tay, vòng bít tiêu chuẩn phù hợp với vòng tay 22 – 32 cm, nếu vòng tay lớn hơn 32 cm cần sử dụng vòng bít lớn, nếu không sẽ ảnh hưởng đến độ chính xác của phép đo.
Đo nhiều lần và lấy trung bình
Khi đo huyết áp lần đầu, nên đo huyết áp cả hai tay, từ lần sau dùng tay có huyết áp cao hơn làm chuẩn. Mỗi lần đo nên lặp lại 2 – 3 lần, để cách nhau 1 – 2 phút, lấy giá trị trung bình làm kết quả đo. Việc đo một lần dễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố ngẫu nhiên, đo nhiều lần và lấy trung bình có thể giảm sai số, gần với mức huyết áp thực tế hơn. Ví dụ, lần đo đầu tiên ghi nhận huyết áp là 140/90mmHg, lần thứ hai 135/85mmHg, lần thứ ba 138/88mmHg, lấy giá trị trung bình 137.7/87.7mmHg làm kết quả lần đo này.
Ghi chép kết quả sau khi đo
Sau khi đo huyết áp, cần ghi chép dữ liệu kịp thời và chính xác, bao gồm ngày tháng đo, thời gian, vị trí đo (tay trái hoặc tay phải), giá trị huyết áp và trạng thái cơ thể lúc đo (như có dùng thuốc hay không, có cảm thấy không thoải mái hay không). Việc ghi chép chi tiết giúp bác sĩ hiểu rõ hơn về sự thay đổi huyết áp, cung cấp cơ sở cho chẩn đoán và điều trị. Một số bệnh nhân sau khi đo không ghi lại, khi đến bệnh viện khám bệnh lại không cung cấp chính xác tình trạng huyết áp, ảnh hưởng đến việc đánh giá tình hình của bác sĩ.
Việc đo huyết áp tại nhà tưởng chừng đơn giản, nhưng thực tế cần rất nhiều điều cần chú ý. Chỉ khi thực hiện tốt chuẩn bị trước khi đo, quy trình đo chuẩn xác và ghi chép chính xác, mới có thể thu được dữ liệu huyết áp đáng tin cậy, hỗ trợ hiệu quả cho việc quản lý sức khỏe.