Trong vài ngày qua, một video ngắn đã trở thành tâm điểm chú ý trên nhiều nhóm. Trong video, một người được gọi là “bác sĩ nội khoa” tuyên bố: “Việc đeo khẩu trang thường xuyên có thể gây ra nốt phổi, và etylen oxit trong khẩu trang có thể gây ung thư, ảnh hưởng đến sức khỏe.”
Những lời phát biểu này có hợp lý không?
Trước tiên, kết luận là,
đây là một tin đồn y khoa điển hình
.
Sử dụng tên gọi chuyên môn, kèm theo một số thuật ngữ chuyên ngành, và lợi dụng những vấn đề sức khỏe mà mọi người đều quan tâm, cuối cùng là sự truyền bá rộng rãi.
Nhưng kết quả của việc truyền bá lại không phải để mang đến sức khỏe cho mọi người, mà chỉ làm tăng thêm lo lắng, thậm chí có thể khiến mọi người không muốn đeo khẩu trang, tăng khả năng lây nhiễm virus COVID-19 và các tác nhân gây bệnh khác.
Bây giờ, chúng ta hãy cùng phân tích chi tiết xem tin đồn này sai ở đâu.
Lưu ý quan trọng
Trong hầu hết các trường hợp, “nốt phổi ≠ ung thư phổi”, không cần quá lo lắng.
Việc phát hiện nốt phổi gia tăng chủ yếu là do các phương pháp xét nghiệm đã tiên tiến hơn và tần suất sàng lọc cao hơn, không liên quan đến khẩu trang.
Khẩu trang y tế đạt tiêu chuẩn, khi sử dụng bình thường, sẽ không bị rơi vụn và gây nguy hại cho phổi chúng ta. Khẩu trang được tiệt trùng bằng etylen oxit,
sẽ có hàm lượng etylen oxit rất nhỏ, không ảnh hưởng đến sức khỏe.
Những thói quen vệ sinh tốt, bao gồm việc đeo khẩu trang đúng cách, vẫn là một trong những cách hiệu quả hiện nay để chống lại virus COVID-19.
01
Tại sao nốt phổi lại “gia tăng”?
Nhiều người gần đây phát hiện nốt phổi, liệu có liên quan gì đến việc đeo khẩu trang và xét nghiệm COVID không?
Nốt phổi được định nghĩa là
các bóng hình tròn hoặc gần tròn có đường kính nhỏ hơn hoặc bằng 30mm được phát hiện trên phim phổi hoặc CT
.
Bóng? Nhiều bạn có thể nghe thấy và cảm thấy sợ hãi, bóng thường không phải là đồng nghĩa với ung thư sao?
Thực ra, đây là sự lo lắng thái quá của chúng ta. Không tin thì xem một vài thống kê trong những năm gần đây, hoặc sau khi kiểm tra sức khỏe tại công ty, bạn có thể trao đổi với đồng nghiệp, và bạn sẽ thấy nốt phổi phổ biến đến mức nào.
Ở một chừng mực nào đó, có thể nói rằng đây cũng giống như con người có thể xuất hiện nếp nhăn hoặc tóc bạc,
theo thời gian, hầu hết mọi người sẽ có ít nhiều nốt phổi được kiểm tra
.
Tại sao trước đây mọi người không nghe nói nhiều về nốt phổi đến vậy?
Một lý do tương đối quan trọng là do độ phân giải của các kiểm tra X-quang trước đây không đủ cao, còn CT thì quá đắt và ít người thực hiện, do đó không phát hiện ra nhiều nốt phổi.
Bây giờ, với sự phát triển của công nghệ hình ảnh y tế, nốt phổi ngày càng dễ dàng được phát hiện,
không liên quan đến khẩu trang
. Giống như khi nếu bạn dùng kính lúp để kiểm tra, ai cũng có thể thấy nhiều vết lồi lõm trên da mình, nhưng chúng ta không thể nói mọi người có làn da xấu đi được.
Hình ảnh bản quyền, không cho phép sao chép
Vậy, trong số nhiều người phát hiện nốt phổi, thì có bao nhiêu người thực sự mắc ung thư phổi?
Ngay cả khi qua đánh giá của bác sĩ lâm sàng, nếu nghi ngờ nốt phổi có nguy cơ ác tính, cuối cùng qua kiểm tra và loại trừ, vẫn có hơn 90% là lành tính.
Ngay cả những trường hợp được xác định là ác tính, cuối cùng nếu phẫu thuật để lấy ra, kết quả sinh thiết sau đó cũng cho thấy ít nhất 30% là lành tính, vì vậy có thể nói
trong phần lớn trường hợp “nốt phổi ≠ ung thư phổi”
.
Trong số các nốt phổi lành tính, nguyên nhân có thể là do ô nhiễm không khí, nhiễm trùng vi khuẩn, bệnh mạch máu, bệnh viêm, v.v., nhưng tất cả đều không liên quan đến khẩu trang.
Tóm lại, chúng ta thường không cần phải lo lắng về nốt phổi phát hiện trong kiểm tra sức khỏe, nếu thực sự có nốt phổi nghi ngờ, bác sĩ thường khuyên nên kiểm tra định kỳ thêm vài lần để có thể đưa ra phán đoán chính xác hơn.
Có thể cũng có một số bạn sẽ lo lắng, vì có người nói rằng khẩu trang có thể rơi “vụn”, và nếu hít phải vào phổi sẽ gây hại.
Hình ảnh bản quyền, không cho phép sao chép
Sự lo lắng này là hợp lý, nhưng do đường hô hấp của chúng ta có chức năng tự làm sạch, nên có thể ngăn chặn nhiều dị vật vào phế nang, chỉ có những hạt lớn mà chúng ta quen thuộc PM2.5-PM10 mới thực sự có thể vào phế nang.
Theo báo cáo của nền tảng chống tin đồn Thượng Hải, người có liên quan đã chỉ ra rằng,
vải meltblown nằm ở trung tâm của khẩu trang, với polypropylene làm nguyên liệu chính, là cấu trúc đại phân tử
,
trong điều kiện bình thường, các phân tử sẽ kết dính với nhau, không thể “phân hủy” hoặc “giải phóng” các hạt nhỏ.
Trong bối cảnh sử dụng, sản phẩm nhựa và các nguyên liệu liên quan đang được ứng dụng rộng rãi trên toàn cầu, bao gồm y tế, thực phẩm, v.v., và ngày càng được ứng dụng nhiều hơn. Nếu những sản phẩm này có hại cho con người, làm sao có thể được ứng dụng rộng rãi như vậy?
Đồng thời,
các sản phẩm nhựa được phép lưu hành và nguyên liệu liên quan đều phải trải qua kiểm tra chuyên nghiệp, đáp ứng tiêu chuẩn quốc gia và tiêu chuẩn ngành
, nên không có rủi ro theo truyền thông.
Tóm lại, hầu hết các nốt phổi được phát hiện trong kiểm tra sức khỏe là lành tính, sự gia tăng phát hiện nốt phổi chủ yếu là do các phương pháp kiểm tra ngày càng tiến bộ và sàng lọc diễn ra thường xuyên hơn, nhưng đây không phải là do khẩu trang gây ra.
Khẩu trang y tế đạt tiêu chuẩn, trong điều kiện sử dụng bình thường, sẽ không bị rơi vụn gây hại cho phổi của chúng ta. Hơn nữa,
việc đeo khẩu trang đúng cách lại giúp bảo vệ chúng ta khỏi việc hít phải các tác nhân gây bệnh hoặc dị vật khác
.
Nếu khẩu trang bản thân không có vấn đề, vậy việc tiệt trùng khẩu trang bằng etylen oxit thì sao?
02
Etylen oxit có gây ung thư không?
Một số bạn có thể lo lắng rằng khẩu trang được tiệt trùng bằng etylen oxit, cho rằng chất này có thể gây ung thư, chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe, vậy thực sự là như vậy sao?
Etylen oxit, công thức hóa học là C₂H₄O, viết tắt là “EO”, là một loại chất tiệt trùng phổ biến và dễ sử dụng.
Etylen oxit là một trong những phương pháp tiệt trùng lạnh chính hiện nay
, như bao bì thực phẩm, tã giấy trẻ em, băng vệ sinh, v.v., tất cả đều có thể được tiệt trùng bằng etylen oxit, tất nhiên, bao gồm cả thiết bị y tế như khẩu trang.
Sơ đồ cấu trúc etylen oxit. Hình ảnh bản quyền, không cho phép sao chép
Nói thật, giống như nhiều chất tiệt trùng khác, etylen oxit cũng có một mức độ độc hại nhất định, nếu hít phải quá nhiều khí etylen oxit trong một lần sẽ bị ngộ độc ngay lập tức, và việc tiếp xúc thường xuyên với etylen oxit cũng có thể gây tổn hại đến sức khỏe và làm tăng nguy cơ ung thư.
Tuy nhiên,
những yếu tố nguy hiểm này chỉ cần các nhân viên làm ở các ngành liên quan phải phòng tránh, người bình thường không cần phải lo lắng
.
Hơn nữa, chính vì etylen oxit có một mức độ độc hại nhất định, nhà nước đã có những tiêu chuẩn nghiêm ngặt về việc sử dụng etylen oxit để tiệt trùng khẩu trang.
Theo tiêu chuẩn ngành “Khẩu trang y tế” (YY0469-2011) quy định,
hàm lượng etylen oxit dư sau khi tiệt trùng khẩu trang không được vượt quá 10μg/g
. Điều đó có nghĩa là khi chúng ta mở bao bì lấy một chiếc khẩu trang ra, cắt ra 1 gram vải khẩu trang, rồi đem đi trích xuất và đo lường, thì hàm lượng etylen oxit bên trong không được vượt quá 10μg.
Để đạt được tiêu chuẩn này, khẩu trang được tiệt trùng bằng etylen oxit phải được để ở phòng thông gió từ 1-2 tuần để etylen oxit phân tán, và sau đó phải thêm 2 tuần để thực hiện kiểm tra vô trùng thì mới được xuất xưởng.
Hình ảnh bản quyền, không cho phép sao chép
Vì vậy, khẩu trang mà chúng ta sử dụng hàng ngày, hàm lượng etylen oxit đã quá nhỏ rồi, và khi chúng ta đeo khẩu trang, một phần etylen oxit còn lại cũng bay vào không khí, nên lượng chúng ta thực sự hít phải càng ít hơn.
So sánh giới hạn dư lượng etylen oxit sẽ thấy, với một khẩu trang y tế nặng khoảng 3g, mỗi khẩu trang tối đa chứa 30μg etylen oxit, nếu tiếp xúc lâu dài, liều hàng ngày ≤ 0.1mg (1mg=1000μg),
thì mỗi ngày cần nuốt ít nhất 3 chiếc khẩu trang mới có thể vượt quá giới hạn, điều kiện là bạn phải nuốt thật chặt chẽ
, nếu không etylen oxit sẽ bay vào không khí mất thôi… (Xin đừng bắt chước thử nghiệm tư tưởng này)
Dữ liệu từ GB/T 16886.7-2015, ISO 10993-7
Hơn nữa, một số khẩu trang được tiệt trùng bằng những phương pháp khác, chứ không phải bằng etylen oxit.
Do đó,
khẩu trang mua từ kênh chính thức và đạt tiêu chuẩn có thể yên tâm sử dụng, không cần lo lắng về etylen oxit
.
Tóm lại, những thói quen vệ sinh tốt, bao gồm việc đeo khẩu trang đúng cách, vẫn là một trong những cách hiệu quả hiện nay để chống lại virus COVID-19, đừng vì một số tin đồn nóng hổi mà bỏ qua những biện pháp bảo vệ an toàn và hiệu quả, gây rủi ro cho sức khỏe của chính mình.
Tác giả｜Lưu Đàn
Kiểm duyệt｜Đường Tần, Giám đốc Bộ Phổ biến Khoa học, Hiệp hội Y học Trung Hoa
Hình ảnh bìa bài viết và một số hình ảnh trong bài được lấy từ kho ảnh có bản quyền
Nội dung hình ảnh không cho phép sao chép