Gần đây, ông Hồ đã đến Bệnh viện Nhân dân huyện Vĩnh Gia, thành phố Ôn Châu, tỉnh Chiết Giang để khám bệnh sau khi bị cơn đau ngực kéo dài 3 ngày không thuyên giảm. Sau khi kiểm tra, ông được chẩn đoán mắc nhồi máu cơ tim không ST chênh lên cấp tính (NSTEMI). Chụp mạch vành cho thấy, nhánh trước của tim (một trong những mạch máu quan trọng nhất của tim) bị hẹp 99% ở đoạn giữa, dòng TIMI ở đoạn xa cấp độ 1 (theo cấp độ dòng TIMI, cấp độ 1 biểu thị chỉ có rất ít dòng máu lưu thông qua mạch), có lượng lớn huyết khối bám vào thành mạch ở nhánh trước động mạch vành. Đội ngũ của Trung tâm Đau ngực của bệnh viện đã phản ứng nhanh chóng, chỉ trong vòng 2 phút sau khi nhập viện, ông đã hoàn thành điện tâm đồ chẩn đoán và ngay lập tức thực hiện thủ thuật làm giãn động mạch bằng bóng PTCA. Nếu không can thiệp kịp thời như vậy, bệnh nhân có nguy cơ cao bị ngừng tim do bệnh lý mạch vành đa nhánh nghiêm trọng hoặc nhồi máu cơ tim diện rộng.
Ông Hồ 30 tuổi, từ hồ sơ bệnh án của ông có thể thấy rằng nhồi máu cơ tim ở người trẻ có ba đặc điểm chính: bệnh lý ở nhiều mạch, gánh nặng huyết khối nặng, tiến triển đặc biệt nhanh chóng.
Dữ liệu mới nhất cho thấy, bệnh tim mạch đang có xu hướng trẻ hóa. Báo cáo “Sức khỏe và Bệnh tim mạch Trung Quốc” chỉ ra rằng, tỷ lệ bệnh nhân nhồi máu cơ tim ở độ tuổi 30 đã tăng từ 15% vào năm 2000 lên 25% vào năm 2020, tương đương với mỗi 4 bệnh nhân nhồi máu cơ tim thì có 1 người là người trẻ.
Dữ liệu lâm sàng còn cho thấy, yếu tố nguy cơ ở bệnh nhân trẻ tuổi mắc nhồi máu cơ tim chủ yếu bao gồm: tiền sử hút thuốc 87.6%, uống rượu 64.3%, thức khuya hơn 3 lần/tuần 79.2%, chế độ ăn nhiều chất béo 83.1%.
Có thể thấy, hút thuốc và thức khuya là những yếu tố nguy cơ quan trọng gây ra nhồi máu cơ tim. Ông Hồ đã bị tổn thương mạch máu do nicotine trong thuốc lá sau thời gian dài hút thuốc và thức khuya, làm tăng tốc độ xơ vữa động mạch.
Nghiên cứu cho thấy, nguy cơ nhồi máu cơ tim ở người hút thuốc cao gấp 2 đến 6 lần so với người không hút thuốc. Việc thức khuya kéo dài làm hệ thần kinh giao cảm của con người bị kích thích liên tục, dẫn đến co thắt mạch, huyết áp tăng cao, gánh nặng tim gia tăng, trở thành kẻ sát nhân của nhồi máu cơ tim. Ngoài ra, chế độ ăn nhiều chất béo và muối (như thức ăn mang đi) dễ gây ra béo phì, lipid máu cao và làm nhanh chóng hình thành mảng bám.
Dấu hiệu nhồi máu cơ tim ở người trẻ có sự khác biệt so với người lớn tuổi. Người già thường gặp phải cơn đau ngực kéo dài, trong khi người trẻ dễ xuất hiện cảm giác không thoải mái tạm thời, như tức ngực hoặc đau ngực sau khi hoạt động, sẽ giảm khi nghỉ ngơi một chút. Hoặc có thể có những cơn đau răng, đau vai lưng không rõ nguyên nhân; còn có những cảnh báo toàn thân, ra mồ hôi đột ngột, buồn nôn, nôn mửa, hồi hộp kèm theo biến động huyết áp. Những tiến triển ẩn nấp như của ông Hồ cần được chú ý, hơn 50% bệnh nhân trẻ tuổi đã bỏ qua triệu chứng ban đầu, chậm trễ việc điều trị, và khi nhập viện thì đã xảy ra bệnh lý ở nhiều mạch.
Chìa khóa trong việc cấp cứu nhồi máu cơ tim là nắm lấy nguyên tắc “thời gian là cơ tim”. Mỗi phút chậm trễ sau khi nhồi máu cơ tim, khoảng 1 triệu tế bào cơ tim sẽ chết. Cả từ cấp cứu đến quản lý lâu dài đều cần được chú trọng. Cấp cứu cần tuân thủ theo “nguyên tắc 120 đôi”, ngay khi cơn đau ngực xuất hiện ngay lập tức gọi 120, phấn đấu thông mạch trong vòng 120 phút. Dự phòng cấp độ 1 cần thực hiện can thiệp lối sống, bắt buộc bỏ thuốc, hạn chế rượu, sắp xếp giờ giấc điều độ, việc bỏ thuốc có thể làm giảm 35% nguy cơ nhồi máu cơ tim trong vòng 1 năm, tránh thức khuya, đảm bảo ngủ từ 7 đến 8 giờ mỗi ngày; cùng với đó, cần thiết lập chế độ tập luyện, thực hiện 150 phút hoạt động aerobic cường độ vừa mỗi tuần, tránh ngồi lâu. Về mặt dự phòng cấp độ 2, những người từ 30 tuổi trở lên cần thực hiện sàng lọc hàng năm, bao gồm các chỉ số lipid máu, kiểm tra troponin cơ tim nhạy cảm cao, theo dõi huyết áp động và biến đổi điện tâm đồ.
Trẻ tuổi không phải là “giấy chứng nhận miễn tử” cho sức khỏe, mỗi lần thức khuya và hút thuốc đều như đang trải thảm đỏ cho nguy cơ nhồi máu cơ tim. Từ hôm nay, chúng ta hãy lắng nghe cơ thể mình nhiều hơn, đừng để trái tim “sụp đổ” trong sự im lặng nhé!