Máu trong nước tiểu là biểu hiện lâm sàng đặc trưng và phổ biến của bệnh thận IgA, thường xuất hiện sau vài giờ hoặc 1 đến 2 ngày sau khi có nhiễm trùng đường hô hấp (một số ít có kèm theo nhiễm trùng đường ruột hoặc đường tiết niệu), vì vậy có người đã gọi nó là “máu tiểu đồng bộ với nhiễm trùng”.
01: Máu trong nước tiểu là gì? Máu trong nước tiểu có phải là “nước tiểu màu đỏ như máu”?
Thực ra, máu trong nước tiểu không chỉ bao gồm nước tiểu có thể nhìn thấy màu máu hay màu đỏ mà còn bao gồm “máu tiểu dưới kính hiển vi”. Điều này không thể nhận diện bằng mắt thường, chỉ có thể xác định khi bác sĩ sử dụng kính hiển vi kiểm tra nước tiểu có lượng hồng cầu vượt mức bình thường, loại máu tiểu này được gọi là “máu tiểu dưới kính hiển vi”.
Máu tiểu có thể nhìn thấy bằng mắt thường thường đến một cách “dữ dội”, đôi khi có màu đỏ đen, đôi khi giống như “nước tương”, thực sự khiến người ta sợ hãi. Khi bất ngờ nhìn thấy nước tiểu có máu như vậy, nhiều người sẽ rất lo lắng, thậm chí hoảng sợ và ngay lập tức đến bệnh viện khám; trong khi đó, sự tồn tại của máu tiểu dưới kính hiển vi lại thường “không ồn ào”, “không đau đớn”. Mức độ chú trọng của mọi người đối với máu tiểu dưới kính hiển vi là chưa đủ. Một khảo sát dịch tễ học trong dân số bình thường tại nước ta cho thấy tỷ lệ mắc máu tiểu dưới kính hiển vi gần 4%, nghĩa là trong 1,3 tỷ dân số Trung Quốc, gần 52 triệu người có thể “không hề hay biết” rằng họ có máu tiểu dưới kính hiển vi.
02: Xuất hiện máu tiểu có nhất thiết bị bệnh viêm thận không?
Thực ra không phải vậy. Có nhiều nguyên nhân có thể dẫn đến xuất hiện máu trong nước tiểu. Thứ nhất, có thể do ô nhiễm, chẳng hạn như bệnh trĩ, kinh nguyệt hoặc những nguyên nhân từ tử cung, âm đạo gây ra tình trạng ra máu làm ô nhiễm nước tiểu, làm nước tiểu có màu máu, nhưng đó không phải là máu tiểu thực sự. Thứ hai, cũng có thể do việc sử dụng một số loại thuốc, rau củ, phẩm màu, hóa chất có chứa chất nhuộm gây ra nước tiểu màu đỏ, chẳng hạn như nước tiểu màu cam của bệnh nhân lao khi dùng rifampicin. Cuối cùng, các bệnh khác ngoài bệnh thận, như nhiễm trùng đường tiết niệu, lao thận, sỏi thận, sỏi bàng quang, u bàng quang hoặc dị tật hệ thống tiết niệu, cũng có thể gây ra máu tiểu.
03: Phải làm gì khi phát hiện có máu tiểu?
Khi có máu trong nước tiểu, việc đúng đắn nhất là nhanh chóng đến bệnh viện khám. Đối với máu trong nước tiểu, kiểm tra quan trọng nhất là kiểm tra hồng cầu trong nước tiểu. Thông qua kiểm tra hồng cầu trong nước tiểu, chúng ta có thể xác định nguồn gốc của máu tiểu. Nói một cách đơn giản, có thể xác định máu tiểu do bệnh thận gây ra hay là do các bệnh không liên quan đến thận. Cơ chế của kiểm tra này là: khi thận bị tổn thương, hồng cầu trong dòng máu “bị đẩy” ra khỏi mô thận bị bệnh và vào nước tiểu, do đó trong nước tiểu xuất hiện các hồng cầu biến dạng “kỳ lạ”, và thông qua kiểm tra hồng cầu trong nước tiểu, chúng ta có thể nhìn thấy rõ các hồng cầu biến dạng này.
Tất nhiên, cũng cần hiểu thêm một số kiến thức liên quan để thuận tiện cho việc tự quan sát và bảo vệ sức khỏe bản thân. Nếu là bệnh nhân nữ, trước tiên cần xem xét liệu có phải là chu kỳ kinh nguyệt không? Nếu không, hãy chú ý xem có gặp phải tình trạng tiểu nhiều, tiểu gấp, tiểu đau hoặc có sốt, đau lưng hay không, có phải có nhiễm trùng do vi khuẩn hay xuất hiện sỏi không?
Đối với bệnh nhân nam, cần chú ý liệu có đang gặp phải tình trạng viêm tiền liệt tuyến, bệnh trĩ hay không. Nhiều bệnh nhân có thể phát hiện có máu tiểu dưới kính hiển vi trong quá trình kiểm tra sức khỏe, lúc này có thể cảm thấy khó hiểu, tại sao mình không có triệu chứng gì mà lại xuất hiện máu tiểu?