Ngoài việc tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định của bác sĩ về việc điều trị bằng thuốc, việc cân bằng dinh dưỡng trong chế độ ăn uống cũng là một phương pháp quan trọng để làm chậm sự phát triển của bệnh thận mạn tính. Nghiên cứu cho thấy, điều chỉnh chế độ ăn uống hợp lý giúp giảm thiểu các biến chứng của bệnh thận mạn tính. Ví dụ, việc hạn chế lượng nước và muối có tác dụng điều chỉnh huyết áp, chế độ ăn ít chất béo có thể cải thiện rối loạn lipid máu.
Nguyên tắc ăn uống khoa học
Nguyên tắc ăn uống khoa học cho bệnh nhân mắc bệnh thận mạn tính: năng lượng đầy đủ, protein chất lượng cao ít, ít muối, ít chất béo, hạn chế phospho và bổ sung canxi, điều chỉnh rối loạn chất điện giải.
0
1 Năng lượng đầy đủ, protein chất lượng cao ít
Với điều kiện hạn chế tổng lượng protein, hơn 50% protein phải đến từ các nguồn protein chất lượng cao như sữa, trứng, cá, gia cầm, thịt, v.v. Đồng thời, cần cung cấp đủ lượng calo. Năng lượng nên chủ yếu từ carbohydrate phức hợp và axit béo không bão hòa đơn từ dầu thực vật, như đường cát, mật ong, đường phèn, dầu ô liu, dầu lạc, v.v.
0
2 Ít muối
Khi có phù nề, huyết áp cao hoặc bệnh tim, cần chú ý đến lượng natri tiêu thụ, nên vào khoảng 2 gram mỗi ngày. Tránh ăn thực phẩm muối, thực phẩm đóng hộp, hạn chế sử dụng nước tương, bột ngọt, gia vị gà, sa tế, tương cà, v.v. Có thể sử dụng đường, giấm trắng, ngũ vị hương, đại hồi, hành, gừng, tỏi để tăng độ ngon cho món ăn.
0
3 Ít chất béo
Tăng cường tiêu thụ chất béo “tốt” và giảm lượng chất béo “xấu”. “Chất béo tốt” bao gồm axit béo không bão hòa đơn từ dầu ô liu, dầu lạc, các loại hạt và “chất béo xấu” bao gồm thịt chứa nhiều chất béo, sữa nguyên kem, bánh quy, khoai tây chiên, v.v.
04 Hạn chế phospho và bổ sung canxi
Ở giai đoạn đầu của bệnh thận mạn tính, hạn chế lượng phospho trong chế độ ăn uống và tăng lượng canxi tiêu thụ có thể làm chậm sự suy giảm chức năng thận, ngăn ngừa bệnh xương thận. Khuyên nên tiêu thụ lượng phospho không vượt quá 0.8 gram mỗi ngày, và lượng canxi nên là 1.2 gram.
05 Điều chỉnh rối loạn chất điện giải
Bệnh nhân mắc bệnh thận mạn tính thường dễ bị tích tụ kali trong máu do giảm chức năng thận, điều này có thể dẫn đến liệt cơ, nhịp tim chậm hoặc ngưng tim nghiêm trọng, vì vậy cần hạn chế lượng kali tiêu thụ. Nên tránh các thực phẩm chứa nhiều kali như trái cây khô, đậu, nấm, thực phẩm muối, bia, v.v.
Lập kế hoạch thực đơn phù hợp
Việc lập kế hoạch thực đơn sử dụng phương pháp trao đổi thực phẩm chủ yếu được thực hiện theo 5 bước. Dưới đây là một ví dụ cho một bệnh nhân nam 54 tuổi mắc bệnh thận, cao 175 cm, nặng 55 kg, làm nghề giáo viên, để lập một kế hoạch điều trị dinh dưỡng.
Tính trọng lượng chuẩn. Trọng lượng lý tưởng là không vượt quá 10% so với trọng lượng chuẩn, vượt quá 20% thì được coi là béo, dưới 20% thì được coi là gầy gò. Trọng lượng chuẩn của bệnh nhân này là 175-105=70 kg, trong khi trọng lượng thực tế là 55 kg, thấp hơn 21.4% so với trọng lượng chuẩn, do đó được coi là gầy.
Tính toán năng lượng tổng mỗi ngày cần thiết (xem bảng 1). Bệnh nhân làm giáo viên thuộc loại lao động nhẹ, cần tổng năng lượng mỗi ngày là 70 kg × 147 kJ/kg = 10,290 kJ.
Tính toán lượng protein tiêu thụ mỗi ngày. Mỗi kg trọng lượng hấp thụ 0.6-0.8 gram, trong đó 50%-70% phải đến từ protein chất lượng cao. Protein chất lượng cao bao gồm protein động vật từ cá, thịt, trứng, sữa, hải sản, và các sản phẩm đậu nành.
Theo nguyên tắc trao đổi thực phẩm, tính toán số lượng phần ăn trao đổi (bảng 2). Phân loại thực phẩm theo nguồn gốc và tính chất thành bốn loại lớn và chín loại nhỏ. Các thực phẩm cùng loại trong một trọng lượng nhất định có hàm lượng protein, chất béo, carbohydrate và năng lượng tương tự, vì vậy có thể trao đổi cho nhau.
Lựa chọn và trao đổi thực phẩm. Nguồn năng lượng: carbohydrate 15 phần (55.6%), protein 5.5 phần (20.4%), chất béo 4 phần (14.8%), và các phần khác 2.5 phần (9.2%).
Các yếu tố dinh dưỡng có mối liên hệ mật thiết với bệnh thận. Cần tuân thủ nghiêm ngặt nguyên tắc ăn uống hợp lý cho ba bữa mỗi ngày, kết hợp với kế hoạch điều trị của bác sĩ, bệnh tình sẽ được cải thiện và kiểm soát, nâng cao chất lượng cuộc sống cá nhân.