Hầu hết bệnh nhân đến bệnh viện đều sẽ đi đến khoa chẩn đoán hình ảnh để thực hiện kiểm tra. Tuy nhiên, nhiều người vẫn chưa hiểu rõ sự khác biệt giữa các phương pháp kiểm tra. X-quang, CT, MRI khác nhau như thế nào? Cần lựa chọn như thế nào?
Trước tiên, chúng ta cần biết rằng khoa chẩn đoán hình ảnh trong bệnh viện bao gồm ba phần – DR (máy chụp X-quang số hóa), CT (chụp cắt lớp vi tính) và MRI (chụp cộng hưởng từ).
Kiểm tra DR thực chất là chụp X-quang. Các mô nặng như xương và vùng canxi sẽ hấp thụ nhiều tia X hơn, do đó, tia X còn lại sẽ ít xuyên qua cơ thể, tạo thành hình ảnh màu trắng; còn các cơ quan có kết cấu lỏng lẻo như đường hô hấp và đường tiêu hóa, sẽ hấp thụ ít tia X và hiển thị màu đen trên hình ảnh.
CT thực tế tương tự như DR, đều là một nhánh của kiểm tra X-quang, nó có thể chụp cắt lớp các bộ phận của cơ thể và qua xử lý máy tính tạo ra hình ảnh thứ hai, giống như việc cắt một miếng bánh mì thành từng lát để quan sát.
Chụp cộng hưởng từ (MRI) là phương pháp đặt cơ thể trong một trường từ đặc biệt, sử dụng xung tần số vô tuyến để kích thích hạt nhân nguyên tử hydrogen trong cơ thể, gây ra hiện tượng cộng hưởng của hạt nhân hydrogen, từ đó qua xử lý máy tính để có được hình ảnh, cho phép quan sát sự khác biệt giữa mô bình thường và khu vực bị bệnh.
Cả ba phương pháp chẩn đoán hình ảnh trên đều có ưu điểm riêng, bác sĩ sẽ xem xét từ góc độ kiểm tra bệnh phù hợp nhất, đồng thời cân nhắc gánh nặng kinh tế, độ khó của kiểm tra và thời gian thực hiện. Thỉnh thoảng, sẽ cần thiết thực hiện nhiều phương pháp kiểm tra phối hợp.
(1) Hệ thần kinh trung ương
【Xuất huyết não】 ưu tiên sử dụng CT, xuất huyết có thể hiện rõ trên CT và thời gian kiểm tra nhanh.
【Đột quỵ não】 thường ưu tiên sử dụng CT để tiết kiệm thời gian, nhưng độ nhạy của CT không bằng MRI, MRI có thể phản ánh tình trạng đột quỵ vài giờ sau khi xảy ra. Nếu tình trạng cho phép, nên thực hiện kiểm tra MRI.
【Viêm não, viêm màng não, u não, tổn thương tủy sống】 các bệnh viêm hoặc u, MRI ưu việt hơn CT.
(2) Hệ xương, cơ
【Gãy xương】 nếu gãy xương do chấn thương hoặc nghi ngờ gãy xương, ưu tiên sử dụng X-quang, vì dễ thực hiện và chi phí tương đối thấp, nếu không thể chẩn đoán rõ ràng thì lựa chọn tiếp CT.
【Khớp】 sự thoái hóa (lão hóa) của xương khớp và cột sống ưu tiên sử dụng CT hoặc MRI. Nhưng nếu là viêm khớp, tổn thương cơ hoặc dây chằng, ưu tiên sử dụng MRI.
【U xương】 nếu nghi ngờ có tổn thương xương, ưu tiên sử dụng X-quang, dễ thực hiện và tiết kiệm. Nếu muốn quan sát thêm tổn thương mô mềm và cấu trúc xung quanh, có thể lựa chọn MRI.
(3) Hệ hô hấp
Để loại trừ khối u phổi giai đoạn đầu hoặc phát hiện bất thường cần xác định thêm, có thể lựa chọn CT.
Trong kiểm tra định kỳ, X-quang ngực không có nhiều ý nghĩa cho việc sàng lọc ung thư phổi giai đoạn đầu, phương pháp được quốc tế công nhận là hiệu quả nhất trong việc sàng lọc ung thư phổi là CT xoắn ốc liều thấp.
(4) Đầu và cổ
【Tai】 ưu tiên sử dụng CT cho xương chũm, trong khi tai trong có thể ưu tiên MRI.
【Đốt sống cổ】 ưu tiên sử dụng MRI. CT có thể được sử dụng như một công cụ mạnh mẽ để quan sát sự phát triển xương và hẹp lỗ liên đốt.
【Tuyến giáp】 ưu tiên sử dụng siêu âm và chọc hút dưới hướng dẫn siêu âm, nếu muốn kiểm tra sự xâm lấn hoặc di căn của u, có thể làm CT và MRI.