Mối lo ngại chính của công chúng về virus corona trước đây chủ yếu tập trung vào những người già và bệnh nhân trong gia đình. Nhưng gần đây, một loạt các trường hợp trên mạng xã hội đã phơi bày hai “kẻ giết người bí mật” của virus corona tưởng chừng như nguy hiểm hơn: “phổi trắng” và viêm cơ tim.
Theo những trường hợp này, triệu chứng của hai hiện tượng này rất mơ hồ và khó phát hiện, nhưng không chỉ tác động đến người già, mà ngay cả những người trẻ không có bệnh lý nền cũng có thể gặp rủi ro và tử vong chỉ trong thời gian ngắn.
Những thông tin này có thật không? Phổi trắng và viêm cơ tim có thực sự yên lặng như lời đồn và có thể gây tử vong không?
Phổi trắng là gì
Trước tiên, “phổi trắng” không phải là một thuật ngữ chính xác; viêm phổi không đồng nghĩa với “phổi trắng”, và càng không đồng nghĩa với bệnh nặng và tử vong.
Phổi chủ yếu được cấu tạo từ phế nang, chứa đầy không khí. Trong điều kiện bình thường, khi chụp CT phổi, tia X có thể xuyên qua và hiển thị màu đen. Khi phổi có viêm, dịch tiết và tế bào viêm sẽ cản trở tia X, khiến phần bị viêm hiển thị màu trắng.
Khi phổi bị viêm, sẽ xuất hiện “màu trắng”, và kích thước cũng như hình dạng của màu trắng này có sự khác biệt đáng kể do mức độ viêm khác nhau.
Những bức ảnh dưới đây đều được lấy từ “Dấu hiệu sớm của viêm phổi do virus corona và chẩn đoán phân biệt”, là những hình ảnh thực tế thu thập từ lâm sàng vào năm 2020.
Viêm phổi nhẹ do nhiễm virus corona chỉ hiển thị một chút xíu như trong mũi tên đỏ chỉ:
Khi viêm phổi tiến triển dần, khu vực trắng cũng gia tăng kích thước:
Vậy, các triệu chứng này có tồn tại mãi mãi không?
Thực tế thì hầu hết sẽ không.
Chỉ cần không đạt đến mức độ nặng và nguy kịch, viêm phổi do nhiễm virus corona chủ yếu là có thể hồi phục. Hình dưới đây được chụp từ một bệnh nhân 21 tuổi, mặc dù có viêm phổi nhưng mức độ nhiễm không nặng và trong vòng nửa tháng, phần lớn tổn thương tự tiêu biến:
Sự hồi phục hoàn toàn của phổi ở các trường hợp tương tự có thể mất từ 3 tháng đến 2 năm. Nếu viêm phổi tương đối nặng, có thể để lại một số sẹo dạng dải.
Và hình dưới đây mới thật sự là “phổi trắng”. Hình ảnh phổi trong giai đoạn nặng trở nên trắng xóa rộng rãi, là dấu hiệu rất nguy hiểm của hội chứng suy hô hấp cấp, thường đi cùng với mức oxy trong máu giảm, các biểu hiện nhiễm virus trong xét nghiệm máu, nếu không can thiệp kịp thời, tỷ lệ tử vong cao.
Lúc này, ngay cả những người không có nền tảng y tế cũng có thể nhận thấy sự khác biệt lớn – phổi “trở nên trắng”, hiện tượng này được gọi là “phổi trắng”.
Tình trạng này chủ yếu xảy ra ở người già và những người có bệnh lý nền, khá hiếm gặp ở người trẻ.
Những bức ảnh trên đều được chụp vào năm 2020, chủ yếu là chủng virus ban đầu và chủng Alpha. Tuy nhiên, những thay đổi hình ảnh phổi tương tự không chỉ xảy ra trong nhiễm virus corona, mà còn xuất hiện trong viêm phổi do nhiều loại vi khuẩn, cúm A và cả cảm lạnh thông thường (virus mũi), cần phải phân biệt kỹ lưỡng.
Chủng Omicron tương đối gây ra nhiễm trùng đường hô hấp trên khả năng yếu hơn và tỷ lệ gây viêm phổi thấp hơn. Thông tin này thường bị các phương tiện truyền thông sai lệch thành “không gây viêm phổi”, điều này rõ ràng là sai lầm, nhưng việc xảy ra một tỷ lệ nhất định viêm phổi nặng cũng không có nghĩa là chủng ban đầu hoặc Delta quay trở lại.
Thực tế, ngay cả khi chỉ có 1% có triệu chứng phổi, 0,1% xuất hiện “phổi trắng” thực sự, với số lượng nhiễm lớn hiện nay, một thành phố với mười triệu dân mỗi ngày có thể có hàng nghìn người đến bệnh viện, nhiều người có thể tử vong do viêm phổi. Trong thời đại mạng xã hội phát triển, những trường hợp này rất dễ dàng lan truyền trên mạng xã hội.
Hiện tại, không có thống kê nào về “phổi trắng” và viêm phổi liên quan đến virus corona trong nước (hơn nữa gần như không có bất kỳ thống kê nào khác), vì vậy chúng tôi cũng không thể ước lượng tỷ lệ cụ thể của hiện tượng này.
Trong y học, còn có một giả thuyết rằng nhiều trường hợp “phổi trắng” do virus corona có thể liên quan đến nhiễm khuẩn, đặc biệt là ở người già. Nhiều trường hợp có quy luật hình ảnh phản ánh điều này, điều này cũng phần nào giải thích hiện tượng “y tá dễ gặp hơn”, vì bệnh viện là nơi tập trung nhiều loại vi khuẩn.
Ngày nay, nhiều trường hợp “phổi trắng” đang lan truyền trên mạng xã hội, thật giả khó phân biệt, nhưng trong đó có thể có nhiều trường hợp viêm phổi nhẹ tương tự như hình thứ hai, ba, bốn. Tình trạng này nếu không có xu hướng chuyển sang nặng thì hầu hết có thể dần dần cải thiện, và không có loại thuốc đặc hiệu nào đảm bảo chữa khỏi. Ngay cả khi xảy ra “phổi trắng” thực sự, nếu điều kiện y tế hỗ trợ kịp thời, với sự hỗ trợ của máy thở, ECMO, vẫn có hy vọng cứu mạng, nhưng có thể gây ảnh hưởng lâu dài đến chức năng phổi.
“Phổi trắng” hoặc hội chứng suy hô hấp cấp thường phát bệnh khá nhanh, không quá 1 tuần kể từ bệnh chính. Dấu hiệu chính là mức oxy trong máu giảm mạnh, xuống dưới 93% cần phải được chú ý, dưới 90% thậm chí dưới 80% thì rất nguy hiểm. Đồng thời, nó thường đi kèm với các triệu chứng như tức ngực, khó thở, tinh thần uể oải.
Hôm qua, chủ đề “Có cần chụp CT sau khi nhiễm virus corona không” đã lên hot search. Từ góc độ thực tế, điều này chủ yếu phụ thuộc vào nguồn lực y tế ở khu vực bạn ở, liệu có thể chụp hay không, hoặc nếu có thể chụp thì chi phí bỏ ra có lớn hơn giá trị hướng dẫn mà nó mang lại hay không.
Nếu cần chụp, khuyến nghị nên chụp CT, vì đối với viêm phổi nhẹ, phim X-quang có thể không rõ lắm.
Viêm cơ tim là gì
Từ góc nhìn của người bình thường, viêm cơ tim bản thân nó cũng là một căn bệnh khá bí ẩn. Có nhiều yếu tố có thể gây ra nó, bệnh cảm cúm, cúm có thể gây ra, nhiễm khuẩn, nấm, ký sinh trùng, bệnh tự miễn, dị ứng, tác dụng phụ của thuốc, mệt mỏi kéo dài, thiếu ngủ… cũng có thể gây ra. Vì vậy, việc virus corona có thể gây ra viêm cơ tim không có gì ngạc nhiên.
Thực tế, viêm cơ tim khá phổ biến. Trước khi xảy ra virus corona, ước tính mỗi năm có 1 đến 10 trường hợp trên 100.000 người. Viêm cơ tim nhẹ có thể không có triệu chứng biểu hiện gì và có thể hồi phục hoàn toàn qua nghỉ ngơi, vì vậy có thể bạn đã mắc mà không biết và đã hồi phục từ lâu.
Nhưng cũng có viêm cơ tim, nếu nghiêm trọng có thể rất nghiêm trọng, khiến người bệnh suy tim hoặc tử vong chỉ trong một đến hai tuần, đồng thời có thể dẫn đến bệnh cơ tim mạn tính, ảnh hưởng lâu dài đến chức năng tim.
Ngay từ năm 2020, cộng đồng học thuật đã có báo cáo về nhiễm virus corona gây viêm cơ tim, mặc dù ít gặp nhưng thực sự có khả năng xảy ra. Trang web y học bằng chứng UpToDate đã tổng hợp chi tiết, xác nhận rằng tỷ lệ viêm cơ tim sau khi nhiễm virus corona thực sự tăng mạnh.
Loại viêm cơ tim này khá đặc biệt, giải phẫu học không xác nhận rằng virus corona trực tiếp gây ra viêm cơ tim, vì vậy nó khác với “viêm cơ tim virus” thường được đề cập trước đây, các nghiên cứu hiện tại cho rằng đây là do thiếu máu cục bộ.
Tuy nhiên, đối với người bình thường, nguyên lý gì không quan trọng, **virus corona thực sự có liên quan đến viêm cơ tim.** Theo số liệu từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ, kể từ tháng 3 năm 2020, tỷ lệ viêm cơ tim tăng vọt, mỗi năm có khoảng 146 trường hợp trên 100.000 người. Trong đó, một số có thể là do tiêm vaccine mRNA, vì viêm cơ tim là một tác dụng phụ hiếm gặp sau tiêm.
Nam giới, người già trên 50 tuổi và trẻ em dưới 16 tuổi có nguy cơ mắc bệnh tương đối cao hơn. Theo nghĩa này, viêm cơ tim thực sự là một kẻ giết người thầm lặng ở người trẻ, chỉ là khi không dễ nhận ra.
146 trên 100.000 không phải là tỷ lệ cao, nhưng với dân số đông đảo của Trung Quốc, toàn quốc vẫn có thể tăng thêm hàng chục nghìn trường hợp viêm cơ tim liên quan đến virus corona trong vòng một năm, thậm chí nhiều hơn.
Trong trạng thái bình thường, nhịp tim bình thường là từ 60 đến 100 lần mỗi phút, nếu có sốt, mỗi độ tăng nhiệt độ, nhịp tim tăng thêm 12 lần là bình thường. Nếu sau khi nhiễm virus corona, nhịp tim vượt quá mức này rất nhiều, hoặc có cảm giác hồi hộp, đau ngực, khó chịu ở vùng ngực, khó thở, cần chú ý rằng có thể có viêm cơ tim và cần đến bệnh viện khám càng sớm càng tốt.
Sau khi nhiễm virus corona, không nên vận động mạnh, làm việc quá sức trong 2-3 tuần, hạn chế uống đồ uống có chứa caffeine, những lưu ý này cũng cần được chú ý.
Viêm cơ tim nhẹ chỉ cần nghỉ ngơi và bổ sung dinh dưỡng, về cơ bản đều có thể hồi phục, không cần điều trị đặc biệt. Nguy hiểm chính nằm ở viêm cơ tim nặng hơn, phải phát hiện kịp thời và điều trị kịp thời, nếu không quả thật có thể mất mạng.
Nguồn: Quan sát viên Thần Côn