Đối với bệnh nhân suy thận, việc tập thể dục một cách khoa học và hợp lý không chỉ giúp cải thiện chức năng cơ thể mà còn có thể giảm bớt tình trạng bệnh, nâng cao chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên, cơ thể của bệnh nhân suy thận khá đặc biệt, vì vậy cần lựa chọn phương pháp tập luyện một cách cẩn thận. Dưới đây là ba hình thức tập thể dục đặc biệt phù hợp cho bệnh nhân suy thận và một số lưu ý khi tập luyện.
I. Tầm quan trọng của việc tập thể dục đối với bệnh nhân suy thận
1. Tăng cường sức đề kháng: Tập thể dục hợp lý có thể kích thích hệ miễn dịch, giúp cơ thể sản sinh nhiều tế bào miễn dịch, tăng cường sức đề kháng, giúp bệnh nhân suy thận chống lại sự tấn công của vi khuẩn và giảm nguy cơ nhiễm trùng. Đối với bệnh nhân suy thận, nhiễm trùng có thể làm tăng gánh nặng cho thận, dẫn đến tình trạng bệnh xấu đi, vì vậy việc tăng cường sức đề kháng là rất quan trọng.
2. Cải thiện tuần hoàn máu: Tập thể dục có thể thúc đẩy tuần hoàn máu, giúp thận có đủ nguồn cung cấp máu, hỗ trợ duy trì chức năng sinh lý bình thường của thận. Tuần hoàn máu tốt cũng giúp cơ thể kịp thời thải bỏ chất thải chuyển hóa, giảm bớt gánh nặng thải ra của thận.
3. Điều chỉnh trạng thái tâm lý: Việc điều trị bệnh thận thường là một quá trình dài, bệnh nhân dễ dàng có cảm giác lo âu, trầm cảm và các cảm xúc tiêu cực khác. Tập thể dục có thể giúp cơ thể tiết ra endorphins và các chất dẫn truyền thần kinh khác, những chất này có thể cải thiện tình trạng tâm lý của bệnh nhân, giảm bớt áp lực tâm lý, giúp bệnh nhân giữ được tinh thần lạc quan và tích cực, từ đó tốt hơn trong việc đương đầu với bệnh tật.
II. Ba hình thức tập thể dục phù hợp cho bệnh nhân suy thận
1. Đi bộ
Đặc điểm tập luyện: Đi bộ là một phương pháp tập thể dục đơn giản và an toàn nhất, hầu như phù hợp với tất cả bệnh nhân suy thận. Nó tác động ít đến cơ thể, không làm tăng gánh nặng cho thận. Khi đi bộ, tất cả các cơ bắp trong cơ thể đều được vận động, đặc biệt là cơ đùi, giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp, cải thiện khả năng cân bằng và ổn định của cơ thể.
Phương pháp tập luyện: Bệnh nhân suy thận có thể chọn đi bộ tại công viên thông thoáng, ven sông hoặc trong khu dân cư. Ban đầu, tốc độ đi bộ không nên quá nhanh, khoảng 70 – 80 bước mỗi phút, thời gian đi bộ mỗi lần nên ở mức 15 – 20 phút. Khi khả năng thích nghi của cơ thể tăng lên, có thể từ từ tăng tốc độ và thời gian đi bộ, cuối cùng đạt khoảng 90 – 100 bước mỗi phút, mỗi lần đi bộ từ 30 – 45 phút. Trong quá trình đi bộ, cần giữ nhịp thở đều, bước đi nhẹ nhàng, tránh tăng tốc hoặc dừng đột ngột.
2. Thái cực quyền
Đặc điểm tập luyện: Thái cực quyền là môn thể dục truyền thống của Trung Quốc, với các động tác chậm rãi, nhẹ nhàng, liên mạch, chú trọng vào sự phối hợp giữa hơi thở và động tác. Tập thái cực quyền có thể điều chỉnh sự cân bằng âm dương của cơ thể, tăng cường chức năng tim phổi, nâng cao độ linh hoạt và sự phối hợp của cơ thể. Ngoài ra, các động tác trong thái cực quyền chủ yếu xoay quanh eo, tác động đến toàn bộ cơ thể, giúp cải thiện tuần hoàn máu tại vùng lưng và thận.
Phương pháp tập luyện: Bệnh nhân suy thận có thể tham gia các lớp dạy thái cực quyền chuyên nghiệp để học động tác chuẩn dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Nếu không có điều kiện, cũng có thể tự học qua video hướng dẫn tại nhà. Người mới bắt đầu nên tập từ 15 – 20 phút mỗi lần, từ 1 – 2 lần mỗi ngày. Khi đã quen thuộc, có thể từ từ tăng thời gian tập lên 30 – 45 phút mỗi lần. Khi tập, cần chú ý điều chỉnh nhịp thở, hơi thở phải sâu, đều, và dài, phối hợp chặt chẽ với động tác để đạt hiệu quả thư giãn.
3. Yoga
Đặc điểm tập luyện: Yoga bao gồm nhiều tư thế và phương pháp thở, qua các động tác giãn cơ, xoay người, và cân bằng, giúp rèn luyện toàn bộ các cơ bắp và khớp, tăng cường độ linh hoạt và khả năng cân bằng của cơ thể. Yoga cũng chú trọng vào thiền định và thư giãn, giúp bệnh nhân giảm bớt căng thẳng, điều chỉnh tâm trạng, và cải thiện chất lượng giấc ngủ. Đối với bệnh nhân suy thận, việc lựa chọn một số tư thế yoga nhẹ nhàng sẽ giúp tăng cường trao đổi chất và giảm bớt gánh nặng cho thận.
Phương pháp tập luyện: Bệnh nhân suy thận khi tập yoga nên chọn những tư thế phù hợp với tình trạng cơ thể của mình, tránh kéo dài hoặc xoay người quá mức. Ví dụ, có thể chọn các tư thế đơn giản như tư thế núi, cây, tam giác, chó úp mặt, v.v. Mỗi tư thế giữ trong khoảng 15 – 30 giây, lặp lại 2 – 3 lần. Người mới bắt đầu nên tập từ 20 – 30 phút mỗi lần, từ 3 – 4 lần mỗi tuần. Khi khả năng thích nghi của cơ thể tăng lên, dần dần tăng thời gian và độ khó của bài tập. Trong quá trình tập, cần chú ý giữ đúng tư thế để tránh chấn thương. Nếu cảm thấy không thoải mái trong quá trình tập, cần ngay lập tức ngừng tập.
III. Những lưu ý cho bệnh nhân suy thận khi tập thể dục
1. Tư vấn ý kiến bác sĩ trước khi tập: Trước khi bắt đầu tập thể dục, bệnh nhân suy thận cần phải tham khảo ý kiến bác sĩ. Bác sĩ sẽ căn cứ vào tình trạng bệnh, chức năng thận, và tình trạng tổng thể của cơ thể để xây dựng một kế hoạch tập luyện cá nhân hóa cho bệnh nhân, xác định phương pháp, cường độ và thời gian luyện tập hợp lý. Đối với bệnh nhân có tình trạng bệnh không ổn định, chức năng thận bị tổn thương nặng hoặc có các biến chứng nghiêm trọng khác, bác sĩ có thể khuyên nên tránh tập thể dục hoặc chọn phương pháp tập thể dục nhẹ nhàng hơn.
2. Chú ý bù nước: Trong quá trình tập, cơ thể sẽ mất nước qua các hình thức như đổ mồ hôi, vì vậy bệnh nhân suy thận cần chú ý bổ sung nước hợp lý. Tuy nhiên, do chức năng điều chỉnh nước của thận của bệnh nhân suy thận yếu, nên cần tránh uống một lượng lớn nước cùng một lúc để không làm tăng gánh nặng cho thận. Khuyến cáo nên uống một lượng nước đủ khoảng 30 phút trước khi tập, trong khi tập uống ít nước mỗi 15 – 20 phút, mỗi lần không nên vượt quá 100ml. Sau khi tập xong, cũng không nên uống một lượng lớn nước ngay lập tức, hãy bổ sung đủ nước cho cơ thể theo nhu cầu thực tế, chia thành nhiều lần và lượng nhỏ.
3. Theo dõi phản ứng của cơ thể: Trong quá trình tập, bệnh nhân suy thận cần chú ý theo dõi phản ứng cơ thể của mình. Nếu cảm thấy chóng mặt, hồi hộp, mệt mỏi, khó thở, hoặc đau cơ, cần ngay lập tức ngừng tập và đi khám kịp thời. Ngoài ra, sau khi tập cũng cần theo dõi màu sắc, lượng và tính chất nước tiểu, nếu có bất thường cần thông báo ngay cho bác sĩ.
4. Tránh tập khi đói: Tập thể dục khi đói có thể dẫn đến nguy cơ hạ đường huyết, đặc biệt là đối với bệnh nhân suy thận đang điều trị bằng thuốc hoặc có tình trạng kiểm soát đường huyết không ổn định, nguy cơ hạ đường huyết càng cao hơn. Vì vậy, bệnh nhân suy thận nên tránh tập khi bụng đói, tốt nhất nên tập vào khoảng 1 – 2 giờ sau khi ăn. Nếu thời gian tập kéo dài, có thể bổ sung một số đồ uống hoặc thực phẩm có đường trong quá trình tập để duy trì mức đường huyết ổn định.
Bệnh nhân suy thận thông qua việc tập thể dục khoa học và hợp lý có thể cải thiện tình trạng sức khỏe và nâng cao chất lượng cuộc sống ở một mức độ nhất định. Chọn đi bộ, thái cực quyền, yoga là ba phương pháp tập thể dục phù hợp cho bản thân, và tuân theo những lưu ý khi tập luyện, bệnh nhân suy thận cũng có thể thu được sức khỏe và niềm vui từ việc tập thể dục. Tuy nhiên, cần nhấn mạnh rằng tập thể dục không thể thay thế cho điều trị y tế chính quy, bệnh nhân suy thận vẫn cần tuân thủ các yêu cầu điều trị bằng thuốc và tái khám định kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ để đảm bảo bệnh tình được kiểm soát hiệu quả.