Biên dịch: Công Tử Tín
Tỉ lệ mắc bệnh Alzheimer ở phụ nữ gần gấp đôi so với nam giới, nhưng cơ chế sinh học gây ra sự khác biệt này vẫn chưa rõ ràng. Mặc dù mức độ tích lũy β-amyloid (Aβ) ở cả hai giới là tương tự, nhưng nghiên cứu cho thấy phụ nữ có thể dễ bị ảnh hưởng hơn bởi bệnh lý tau, loại protein này có liên quan chặt chẽ đến thoái hóa thần kinh và suy giảm nhận thức.
Gần đây, một nhóm nghiên cứu quốc tế do Bệnh viện Đa khoa Massachusetts và Trường Y Harvard dẫn đầu đã thực hiện một phân tích tổng hợp, với kết quả cho thấy phụ nữ có mức Aβ cao tích lũy tau protein ở các vùng quan trọng của não nhanh hơn rõ rệt so với nam giới. Nghiên cứu chỉ ra rằng sự khác biệt giới tính trong bệnh lý Alzheimer có thể ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị, do đó cần phải xây dựng các chiến lược điều trị phù hợp với từng giới.
Bài báo đã được công bố vào ngày 3 tháng 3 trên tạp chí Neurology của Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ.
Trong nghiên cứu này, các nhà nghiên cứu đã thực hiện phân tích tổng hợp dữ liệu dọc từ 6 nghiên cứu lớn về lão hóa và bệnh Alzheimer, bao gồm Chương trình Hình ảnh Não Alzheimer, Nghiên cứu Đo lường Lão hóa Berkeley, Nghiên cứu Não Lão hóa Harvard, dữ liệu dọc được thu thập từ tháng 11 năm 2004 đến tháng 5 năm 2022.
Nghiên cứu này chủ yếu tập trung vào các mô hình hiệu ứng hỗn hợp, nhằm đánh giá mối quan hệ giữa giới tính, trạng thái Aβ và tích lũy protein tau trong thời gian theo dõi trung bình là 2.8 năm, và kiểm tra xem giới tính có thể thay đổi mối quan hệ giữa trạng thái mang gen apolipoprotein Eε4 (APOEε4) và tích lũy protein tau hay không.
Nghiên cứu bao gồm 1,376 người tham gia không có rối loạn nhận thức, với thời gian theo dõi trung bình là 2.8 năm, độ tuổi trung bình là 71.9, trong đó 55% là phụ nữ. Tại thời điểm ban đầu, có 401 người tham gia (29%) cho thấy mức Aβ cao, và 412 người tham gia (30%) mang gen APOEε4. Nghiên cứu đã sử dụng hình ảnh đồng phân vị phát xạ positron để đo lường sự tích lũy protein tau theo thời gian.
Kết quả nghiên cứu cho thấy, ở những cá nhân có mức Aβ cao, phụ nữ có tốc độ tích lũy protein tau nhanh hơn rõ rệt ở các vùng não cụ thể (vùng vỏ thái dương phía dưới, hồi trái thái dương, vùng vỏ bên ngoài chẩm) so với nam giới.
Hơn nữa, phụ nữ mang gen APOEε4 có tốc độ tích lũy protein tau ở vùng thái dương phía dưới cũng nhanh hơn. Không có sự khác biệt đáng kể nào được quan sát thấy ở các vùng não khác. Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng sự khác biệt giới tính trong tốc độ tích lũy protein tau có thể là một trong những lý do dẫn đến tỉ lệ mắc bệnh Alzheimer cao hơn ở phụ nữ.
Sự gia tăng protein tau ở phụ nữ có mức Aβ cao có thể làm tăng tốc độ tiến triển của bệnh, điều này yêu cầu phải xem xét tính đặc thù giới trong các can thiệp điều trị tương lai. Cần có thêm các nghiên cứu để khám phá các cơ chế sinh học tiềm năng, bao gồm vai trò của hormone và các yếu tố di truyền trong bệnh lý Alzheimer đặc trưng theo giới tính.
Lưu ý: Hình ảnh bìa là hình ảnh từ thư viện có bản quyền, việc sao chép có thể gây ra tranh chấp bản quyền.