Giữa đêm khuya, trước màn hình thông minh tại khoa cấp cứu của Bệnh viện Nhi Bắc Kinh, một bà mẹ trẻ quét báo cáo kiểm tra của con mình. Chỉ sau vài giây, những gợi ý điều trị trên màn hình trùng khớp hoàn toàn với chẩn đoán của bác sĩ trực cách đó nửa giờ.
Gần đây, cơn sốt ứng dụng AI do DeepSeek khơi mào đã lan rộng trong lĩnh vực y tế, làm dấy lên những cuộc thảo luận sôi nổi về y tế thông minh. Mới đây, “Bác sĩ nhi khoa AI” tại Bệnh viện Nhi Bắc Kinh chính thức đi vào hoạt động, khiến người dân có cái nhìn rõ nét hơn về y tế thông minh.
Khi AI “mặc áo blouse trắng”, việc chẩn đoán bệnh sẽ tạo ra phản ứng hóa học như thế nào?
Trước đó, ông Xu ở Linyi, tỉnh Sơn Đông đã tải lên báo cáo xét nghiệm máu của con mình lên DeepSeek, và chẩn đoán nhận được trùng khớp với bác sĩ đưa ra. Những trường hợp tương tự đã bắt đầu xuất hiện thường xuyên trên mạng.
“Khả năng chẩn đoán chính xác bệnh tật của AI nhờ vào khả năng xử lý và phân tích dữ liệu mạnh mẽ,” Phó giáo sư Li Bó Hàn tại Trường Đào tạo Trí tuệ nhân tạo, Đại học Hàng không Vũ trụ Nam Kinh cho biết. Thông qua việc học sâu từ dữ liệu về bệnh sử, triệu chứng, tài liệu hình ảnh của bệnh nhân, AI có thể nhận diện các mô hình và mối liên hệ phức tạp giữa bệnh và các đặc điểm khác nhau, từ đó cung cấp cơ sở cho chẩn đoán.
Về phân tích hình ảnh y tế, tỷ lệ chẩn đoán của AI là rất ấn tượng. Gần đây, Đại học Chiết Giang đã giới thiệu trợ lý bệnh lý AI tích hợp mô hình hình ảnh và ngôn ngữ, có khả năng xác định khối u ung thư trong hình ảnh bệnh lý trong khoảng thời gian từ 1 đến 3 giây, và đã đạt được độ chính xác trên 95% trong chẩn đoán nhiều loại ung thư.
Y tế thông minh không chỉ mang lại chẩn đoán chính xác mà còn có khả năng thu thập lịch sử bệnh nhanh chóng, sàng lọc triệu chứng ban đầu, nâng cao hiệu quả tiếp nhận bệnh của bác sĩ; hỗ trợ điều trị bệnh khó, vượt qua giới hạn trí nhớ của bác sĩ; có thể cung cấp kế hoạch điều trị cá nhân hóa cho bệnh nhân, giúp bác sĩ lập kế hoạch điều trị chính xác. Theo thống kê, chỉ riêng hệ thống phân loại AI có thể tiết kiệm 26 triệu giờ chờ đợi không hiệu quả hàng năm cho các bệnh viện hàng đầu quốc gia.
Khi “bác sĩ AI” bắt đầu đi vào hoạt động hàng loạt, chúng ta có nên tin tưởng vào chúng không?
“Mặc dù AI thể hiện tốt trong chẩn đoán, nhưng vẫn tồn tại nguy cơ chẩn đoán sai.” Hàn Quốc Kính, Phó giám đốc Khoa Hô hấp tại Trung tâm Y tế Thứ nhất của Quân đội Trung Quốc nhấn mạnh rằng hoạt động của AI phụ thuộc vào việc nhập thông tin chính xác và quy chuẩn. Nếu dữ liệu bị sai lệch hoặc thuật toán có khuyết điểm, điều này có thể dẫn đến chẩn đoán sai.
Điều quan trọng hơn là hiện tại AI không thể thay thế kinh nghiệm lâm sàng và trực giác của bác sĩ con người. Đối với một số trường hợp phức tạp, kinh nghiệm của bác sĩ vẫn không thể thiếu. “AI rất giỏi trong việc xử lý dữ liệu y tế tiêu chuẩn, nhưng khó có thể nắm bắt những thông tin phi cấu trúc như tiếng thở dài do do dự của bệnh nhân, hay mồ hôi lạnh trên trán,” Hàn Quốc Kính nhấn mạnh.
Dữ liệu nghiên cứu cho thấy tỷ lệ chẩn đoán sai của AI hiện khoảng 2%-5%, chủ yếu tập trung vào lĩnh vực bệnh tâm thần và bệnh mãn tính phức tạp.
Hiện tại, “chứng chỉ hành nghề” mà AI đạt được không bao gồm khả năng ngồi khám một cách độc lập. “Khi đối mặt với việc hỏi bệnh từ ‘bác sĩ AI’, chúng ta nên cho nó một cơ hội. Đối với kết quả chẩn đoán, chúng ta không cần hoàn toàn phụ thuộc vào nó, mà nên so sánh với kết quả chẩn đoán của bác sĩ và kết hợp với tình hình thực tế của bản thân để đưa ra phán đoán tổng quát,” Hàn Quốc Kính cho biết.
“Bác sĩ AI” sẽ là một trợ lý rất tốt cho bác sĩ, chứ không phải là một người thay thế. “AI có thể là một cuốn bách khoa toàn thư được tích hợp vào ống nghe, nhưng người cầm ống nghe phải mang hơi ẩm của con người,” Li Bó Hàn nói.
(Phóng viên Khoa học phổ cập)