Thời điểm giữa hè, ánh nắng gay gắt nhưng cũng là mùa bùng phát nhiều vấn đề sức khỏe. Theo báo cáo năm 2023 của Trung tâm Kiểm soát Dịch bệnh Trung Quốc, số người khám bệnh vì dị ứng và cúm tăng 40% so với các mùa khác, trong khi tỷ lệ mắc bệnh truyền nhiễm đường tiêu hóa đạt đỉnh trong năm. Môi trường nóng ẩm giống như “bình nuôi vi khuẩn”, khiến các loại bụi nhà, nấm mốc phát triển nhanh chóng; sự chênh lệch nhiệt độ giữa phòng điều hòa và bên ngoài làm giảm sức đề kháng của niêm mạc hô hấp; chế độ ăn uống với món nướng và đồ uống lạnh cũng tiềm ẩn nguy cơ bệnh đường tiêu hóa. Những cảnh sống bình thường trong mùa hè, thực sự ẩn chứa nhiều nguy cơ sức khỏe. Bài viết này sẽ phân tích từ góc độ khoa học về nguyên nhân của ba loại bệnh thường gặp vào mùa hè, và cung cấp cho bạn một hướng dẫn bảo vệ thực tiễn, giúp bạn vừa tận hưởng sức sống mùa hè, vừa bảo vệ sức khỏe của mình.
1. Dị ứng: “Tín hiệu báo động sai” của hệ miễn dịch
Vào mùa hè, các tác nhân gây dị ứng như những “sát thủ vô hình”, hiện diện khắp mọi nơi. Phấn hoa, bụi nhà, bào tử nấm theo không khí có thể gây phản ứng dị ứng bất cứ lúc nào. Khi hệ miễn dịch nhầm lẫn các chất vô hại này là mối đe dọa, nó sẽ phản ứng quá mức, giải phóng một lượng lớn histamine, dẫn đến hắt hơi, chảy nước mũi, thậm chí gây ra hen suyễn. Dữ liệu từ Trung tâm Nghiên cứu Dị ứng của Đại học Y Dược Bắc Kinh cho thấy, nồng độ bụi nhà trong bộ lọc điều hòa có thể gấp 20 lần so với ngoài trời!
Cách ứng phó khoa học:
Thông gió: Mở cửa sổ thông gió hơn 30 phút mỗi ngày có thể giảm nồng độ tác nhân gây dị ứng trong nhà.
Vệ sinh điều hòa: Thường xuyên vệ sinh bộ lọc điều hòa (khuyên mỗi 2 tuần 1 lần) để hạn chế sự sinh sôi của bụi nhà.
Bảo vệ khi ra ngoài: Đeo khẩu trang y tế khi ra ngoài để ngăn cản hơn 80% phấn hoa.
Chăm sóc đúng cách: Khi xuất hiện ngứa mắt mũi, hãy dùng nước muối sinh lý để rửa thay vì chà xát, tránh làm nặng thêm triệu chứng.
2. Cúm: “Sát thủ tiềm ẩn” trong sự thay đổi nhiệt độ
Cúm mùa hè khác với cúm mùa đông, virus dễ lây lan qua các giọt bắn trong không gian kín. Viện Nghiên cứu Bệnh Truyền nhiễm Quốc gia Nhật Bản phát hiện rằng, trong phòng điều hòa 26°C, thời gian sống sót của virus cúm kéo dài hơn 3 giờ so với ở nhiệt độ thường. Việc liên tục ra vào giữa môi trường nóng và lạnh làm các mạch máu niêm mạc mũi co thắt rồi giãn nở, mở ra “cửa xanh” cho virus xâm nhập.
Cách ứng phó khoa học:
Kiểm soát chênh lệch nhiệt độ: Duy trì chênh lệch nhiệt độ trong nhà và ngoài trời dưới 7°C (ví dụ bên ngoài 35°C, nhiệt độ điều hòa 28°C).
Bảo vệ giữ ấm: Mang theo áo khoác mỏng để ứng phó với sự khó chịu do chênh lệch nhiệt độ.
Kiểm tra kịp thời: Khi có triệu chứng đau họng, sốt nhẹ, hãy kiểm tra kháng nguyên ngay lập tức. Sau khi được chẩn đoán, dùng oseltamivir trong vòng 48 giờ để đạt hiệu quả tốt nhất.
3. Bệnh truyền nhiễm đường ruột: “Sân chiến vi sinh vật” trên đầu lưỡi
Mùa hè là thời điểm bùng phát bệnh truyền nhiễm đường ruột. Theo thống kê từ Mạng Lưới Giám sát Bệnh Lây nhiễm Thực phẩm Trung Quốc, các trường hợp nhiễm salmonella trong tháng 7-8 chiếm 63% trong cả năm. Nhiệt độ cao làm tăng tốc độ sinh sôi của vi khuẩn, một miếng dưa hấu để ở môi trường 25°C trong 2 giờ có thể chứa lượng vi khuẩn gấp 1000 lần so với khi được bảo quản lạnh. Thêm vào đó, hàu chưa chế biến có thể mang virus norovirus, chỉ cần một hạt virus cũng đủ gây bệnh.
Cách ứng phó khoa học:
Bảo quản nghiêm ngặt: Tuân thủ “quy tắc 2 giờ”, thực phẩm chín không để ở nhiệt độ phòng quá 2 giờ.
Tách biệt thực phẩm tươi sống và chín: Sử dụng thớt khác nhau để chế biến thực phẩm tươi sống và chín, và khử trùng dao với 75% cồn.
Bổ sung nước kịp thời: Khi có triệu chứng tiêu chảy lỏng, hãy bổ sung nước điện giải ngay (50ml cho mỗi kg trọng lượng cơ thể) để tránh mất nước.
Kết luận: Ba mối đe dọa sức khỏe mùa hè chủ yếu là một trận chiến phức tạp giữa môi trường, hành vi và vi sinh vật. Gợi ý cho các gia đình là luôn chuẩn bị “bộ ba sức khỏe mùa hè”: khẩu trang bảo vệ có van, nhiệt ẩm kế điện tử, gói muối bù nước độc lập. Khi có sốt cao liên tục (trên 39°C trong hơn 3 ngày), tiêu chảy có máu hoặc thở khò khè nghiêm trọng, cần lập tức đi khám. Hãy nhớ rằng, phòng ngừa bao giờ cũng tốt hơn chữa trị – chi phí vệ sinh bộ lọc điều hòa định kỳ thường thấp hơn chi phí điều trị một lần dị ứng nặng; sự cẩn thận trong việc kiểm soát an toàn thực phẩm sẽ chuyển hóa thành cảm giác an tâm suốt mùa hè.
Nguồn dữ liệu:
1. Trung tâm Kiểm soát Dịch bệnh Trung Quốc “Báo cáo giám sát dịch bệnh mùa hè 2023”
2. Ủy ban Y tế Quốc gia “Hướng dẫn kỹ thuật phòng chống bệnh lây nhiễm thực phẩm (phiên bản 2022)”
3. Tổ chức Y tế Thế giới “Báo cáo về khí hậu và sức khỏe (2022)”