Ngoài việc tuân thủ nghiêm ngặt các chỉ dẫn của bác sĩ về điều trị bằng thuốc, việc cân bằng dinh dưỡng trong chế độ ăn uống cũng là một phương pháp quan trọng để làm chậm sự phát triển của bệnh thận mãn tính. Nghiên cứu cho thấy, điều chỉnh chế độ ăn hợp lý có thể giúp giảm bớt các biến chứng của bệnh thận mãn tính. Ví dụ, việc hạn chế lượng nước và muối có tác dụng điều chỉnh tốt huyết áp, trong khi chế độ ăn ít chất béo có thể cải thiện tình trạng rối loạn lipid máu.
Nguyên tắc dinh dưỡng khoa học
Nguyên tắc dinh dưỡng khoa học cho bệnh nhân bệnh thận mãn tính bao gồm: năng lượng đầy đủ, protein chất lượng cao và thấp, ít muối, ít chất béo, hạn chế phốt pho và bổ sung canxi, điều chỉnh rối loạn điện giải.
0
1 Năng lượng đầy đủ, protein chất lượng cao
Trong khi hạn chế tổng lượng protein, cần phải đảm bảo hơn 50% protein đến từ các nguồn protein chất lượng cao như sữa, trứng, cá, gia cầm và thịt. Đồng thời, cần kết hợp với lượng calo đủ. Năng lượng nên chủ yếu đến từ các loại carbohydrate phức tạp và chất béo không bão hòa đơn chủ yếu từ dầu thực vật, như đường, mật ong, đường phèn, dầu ô liu, dầu lạc.
0
2 Ít muối
Khi có phù nề, huyết áp cao hoặc bệnh tim, cần chú ý lượng natri hấp thụ hàng ngày ở khoảng 2 gram. Tránh ăn thực phẩm muối, thực phẩm đóng hộp, hạn chế sử dụng xì dầu, mỳ chính, gia vị và sốt cà chua, có thể dùng đường trắng, giấm trắng, ngũ vị hương, hồi, hành, gừng, tỏi để tăng độ ngon miệng của thực phẩm.
0
3 Ít chất béo
Hạn chế lượng chất béo “xấu” và tăng cường chất béo “tốt”. Chất béo “tốt” bao gồm chất béo không bão hòa đơn từ dầu ô liu, dầu lạc và các loại hạt, trong khi chất béo “xấu” bao gồm thịt giàu chất béo, sữa nguyên kem cũng như bánh quy, khoai tây chiên.
04 Hạn chế phốt pho và bổ sung canxi
Trong giai đoạn đầu của bệnh thận mãn tính, việc hạn chế lượng phốt pho trong chế độ ăn và tăng cường lượng canxi có thể làm chậm sự suy giảm chức năng thận và ngăn ngừa bệnh xương do thận. Đề xuất lượng phốt pho không vượt quá 0.8 gram mỗi ngày và lượng canxi là 1.2 gram.
05 Điều chỉnh rối loạn điện giải
Bệnh nhân mắc bệnh thận mãn tính thường có chức năng thận bị suy giảm, dễ dẫn đến sự tích tụ kali trong máu, gây ra các hậu quả nghiêm trọng như liệt cơ, nhịp tim chậm hoặc thậm chí ngừng tim. Do đó, cần hạn chế lượng kali hấp thụ. Tránh ăn các thực phẩm giàu kali như trái cây khô, đậu, nấm, thực phẩm muối, bia.
Lập thực đơn phù hợp cho bản thân
Lập thực đơn theo phương pháp trao đổi thực phẩm chủ yếu được chia thành 5 bước. Dưới đây là một ví dụ về bệnh nhân nam 54 tuổi, cao 175 cm, nặng 55 kg và làm nghề giáo viên, lập một kế hoạch điều trị dinh dưỡng.
Tính trọng lượng chuẩn. Trọng lượng lý tưởng là khi trọng lượng nằm trong khoảng ± 10% trọng lượng chuẩn, vượt quá 20% là béo phì, thấp hơn 20% là gầy. Trọng lượng chuẩn của bệnh nhân này nên là 175 – 105 = 70 kg, trong khi trọng lượng thực tế là 55 kg, thấp hơn trọng lượng chuẩn 21.4% là gầy.
Tính tổng năng lượng cần thiết mỗi ngày (xem bảng 1). Bệnh nhân làm nghề giáo viên, thuộc nhóm lao động nhẹ, cần tổng năng lượng hàng ngày là 70 kg × 147 kJ/kg = 10,290 kJ.
Tính lượng protein cần thiết hàng ngày. Mỗi kg trọng lượng cơ thể cần 0.6-0.8 gram protein, yêu cầu 50%-70% đến từ protein chất lượng cao. Protein chất lượng cao bao gồm protein động vật như cá, thịt, trứng, sữa, hải sản và sản phẩm từ đậu nành.
Theo nguyên tắc trao đổi thực phẩm, tính số lượng phần thực phẩm trao đổi (bảng 2). Phân loại thực phẩm theo nguồn gốc và tính chất thành bốn loại lớn và chín loại nhỏ. Các thực phẩm cùng loại có hàm lượng protein, chất béo, carbohydrate và năng lượng tương tự trong một trọng lượng nhất định có thể đổi chác cho nhau.
Chọn và trao đổi thực phẩm. Nguồn năng lượng: carbohydrate 15 phần (55.6%), protein 5.5 phần (20.4%), chất béo 4 phần (14.8%), khác 2.5 phần (9.2%).
Các yếu tố dinh dưỡng có mối quan hệ chặt chẽ với bệnh thận. Cần tuân thủ nghiêm ngặt nguyên tắc dinh dưỡng để sắp xếp ba bữa trong ngày hợp lý, kết hợp với kế hoạch điều trị của bác sĩ, triệu chứng bệnh sẽ được giảm bớt và kiểm soát tốt hơn, đồng thời chất lượng sống của chúng ta cũng sẽ được cải thiện.