Tác giả: Trần Vân
Kiểm duyệt: Bác sĩ chính, Bệnh viện Nhân dân thứ năm thuộc Đại học Phúc Đán, Vương Huy
Gần đây, dịch bệnh tái diễn ở nhiều nơi, ngoài việc thực hiện các biện pháp bảo vệ, chúng ta cũng phải phối hợp tiêm vắc xin theo tình hình cá nhân. Tuy nhiên, liệu bạn đã nhận ra một hiện tượng hay không, đó là hiện nay chúng ta tiêm đều vào cánh tay, thay vì tiêm vào mông như trước đây.
Nói đến tiêm mông, đó chắc chắn là nỗi ám ảnh tuổi thơ của nhiều người thuộc thế hệ 8x và 9x – đau đớn khi tiêm, sau khi tiêm khó chịu không yên, nhưng hiệu quả rõ rệt, cơn đau đầu, cảm cúm nhanh chóng khỏi. Vậy tại sao tiêm mông lại biến mất trong cuộc sống của chúng ta, và bị tiêm vào cánh tay thay thế?
Đầu tiên, hãy cùng tìm hiểu về hai phương pháp tiêm thuốc này. Mặc dù đều là tiêm, nhưng tiêm mông và tiêm cánh tay là hai phương pháp hoàn toàn khác nhau – phương pháp trước là tiêm bắp ở vị trí thích hợp ở vùng mông; trong khi phương pháp sau là tiêm thuốc vào tổ chức dưới da.
Điều này cũng giải thích tại sao tiêm mông lại đau hơn so với tiêm cánh tay. Da chúng ta có thể chia thành lớp biểu bì, trung bì và tổ chức dưới da. Cả hai phương pháp tiêm đều phải xuyên qua lớp trung bì để đến tổ chức dưới da giàu dây thần kinh. Tuy nhiên, độ sâu mà chúng đạt đến là khác nhau – tiêm dưới da dừng lại ở tổ chức dưới da, vận chuyển thành phần hoạt chất của thuốc vào máu thông qua tổ chức này; trong khi tiêm bắp phải đạt đến các cơ sâu hơn tổ chức dưới da, khiến thuốc từ từ vào máu.
Việc tiêm qua một lớp tổ chức dưới da và ít nhiều khiến cơ bắp co lại khi tiêm, chính vì vậy tiêm mông làm bạn cảm thấy đau hơn.
Tuy nhiên, phương pháp tiêm bắp mà khiến chúng ta “ghét cay ghét đắng” lại có lý do để được sử dụng rộng rãi.
Đầu tiên, thao tác tiêm bắp tương đối đơn giản, nhanh chóng hơn so với tiêm dưới da. Khi tiêm mông, chỉ cần xác định đúng vị trí rồi tiêm thẳng xuống, trong khi tiêm cánh tay đòi hỏi đầu kim phải châm vào da với góc 45 độ mới hoàn thành. Lúc này, không chỉ cần nhân viên y tế xác định đúng vị trí, mà còn phải tìm ra góc độ đúng, tay cũng phải vững, không qua tập luyện khó có thể thực hiện tốt.
Thứ hai, mặc dù tiêm bắp khá đau, nhưng độ an toàn cũng cao hơn.
Một điều là, tiêm bắp có ít chống chỉ định hơn, hầu hết thuốc đều có thể tiêm. Ví dụ, khi bạn cần tiêm các loại thuốc dạng dầu hoặc hỗn dịch, tiêm bắp là lựa chọn tốt nhất.
Thêm nữa, tiêm bắp không nhất thiết phải ở mông, nhưng vùng này thực sự là vị trí tiêm tốt nhất. Các cơ ở vùng này tương đối dày, không dễ chọc vào các mạch máu sâu hơn và cũng có thể tránh làm tổn thương xương. Đồng thời, tổ chức cơ ở đây lỏng lẻo, mạch máu phong phú, giúp thuốc có thể hoạt động từ từ, giảm tác dụng phụ.
Cuối cùng, tiêm mông giúp phụ huynh và nhân viên y tế kiểm soát tốt hơn những đứa trẻ sợ hãi, không để trẻ cựa quậy làm gãy đầu kim, gây tổn thương lớn hơn.
Tuy nhiên, tiêm mông cũng có nhiều hạn chế không thể tránh khỏi, việc không còn “phổ biến” cũng là điều bình thường, đặc biệt trong quá trình tiêm vắc xin rộng rãi.
Đầu tiên, việc tháo quần ra để tiêm vừa ảnh hưởng đến hiệu suất, vừa khó đảm bảo tính riêng tư. Hãy tưởng tượng, hàng trăm người đang xếp hàng chờ tiêm. Tiêm cánh tay chỉ cần cuộn tay áo lên là nhanh chóng hoàn tất, nhưng tiêm mông thì phải chuẩn bị buồng riêng và tháo quần, hình ảnh có thể tưởng tượng nổi.
Thứ hai, tiêm mông thật sự rất đau! Nó không chỉ đau khi tiêm mà sau khi tiêm cảm giác đau vẫn có thể rất dữ dội, khiến bạn ngồi không yên, đứng không vững, thậm chí có thể gây sưng đỏ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống và công việc trong một khoảng thời gian dài. Hơn nữa, nếu sau khi tiêm mông xảy ra sưng đỏ, đau, chảy mủ, bạn nhất định phải tìm bác sĩ ngay, nếu không có thể gây cứng cơ mông, tổn thương dây thần kinh tọa, rất phiền phức.
Cuối cùng, mặc dù tiêm bắp có ít chống chỉ định, nhưng cũng không thể đảm bảo hiệu quả tiêm luôn tốt. Mông thực sự là vị trí lý tưởng để tiêm bắp, nhưng ở đây có nhiều mỡ, một số thuốc có thể phản ứng với mỡ, dẫn đến việc lắng đọng bên trong, khiến thuốc khó phát huy hiệu quả.
Thêm vào đó, do vắc xin khá đặc biệt, đôi khi sau khi tiêm vào cơ thể, chúng ta không biết nó sẽ gây phản ứng gì, lúc này tiêm mông lại kém hơn so với tiêm cánh tay. Việc tiêm vắc xin bằng phương pháp tiêm dưới da vào cánh tay có thể gây phản ứng như sưng đỏ, nóng, đau, nhưng thường 3-5 ngày có thể tự biến mất. Tuy nhiên, tiêm vắc xin bằng phương pháp tiêm bắp có thể khiến phản ứng sưng đỏ, đau nóng phát triển thành áp xe cục bộ, gây ra hậu quả nghiêm trọng hơn.
Cuối cùng, phương pháp tiêm nào vẫn phải dựa trên tình hình cụ thể, lời khuyên của bác sĩ để áp dụng các biện pháp tương ứng, không thể nói chung. Tiêm mông không hề biến mất, chỉ là nó có nhiệm vụ riêng của mình, mỗi loại bệnh lại có phương pháp tiêm thuốc khác nhau, chỉ như vậy mới có lợi cho tình trạng bệnh của bạn.
Bài viết được sản xuất bởi Khoa học phổ thông Trung Quốc – Chương trình nuôi dưỡng sáng tạo, vui lòng ghi rõ nguồn khi trích dẫn.
