Tác giả: Thạch Cẩm Thu, Bác sĩ phó, Bệnh viện Thứ Ba Đại học Thâm Quyến (Bệnh viện Nhân dân Quận La Hủ, Thâm Quyến)
Kiểm duyệt: La Quang Nam, Bác sĩ trưởng, Bệnh viện Thứ Ba Đại học Thâm Quyến (Bệnh viện Nhân dân Quận La Hủ, Thâm Quyến)
U xơ tử cung được gọi là “u phụ khoa phổ biến nhất”, là khối u lành tính rất thường gặp ở phụ nữ. Dữ liệu thống kê cho thấy, tỷ lệ mắc u xơ tử cung ở phụ nữ từ 30 đến 50 tuổi lên tới 20% đến 30%, nghĩa là trong khoảng 4 phụ nữ có khả năng sinh đẻ thì có 1 người là bệnh nhân có u xơ tử cung.
Phụ nữ mắc u xơ tử cung thường lo lắng về một số vấn đề: Liệu mình có còn khả năng mang thai không? U xơ tử cung có ảnh hưởng đến thai nhi không? U xơ tử cung có ảnh hưởng đến phương pháp sinh nở không?
I. Phụ nữ mắc u xơ tử cung có thể mang thai bình thường không
Thực tế, trong hầu hết các trường hợp, u xơ tử cung không ảnh hưởng đến việc mang thai, nhưng cũng cần phải xem xét kích thước và vị trí của u xơ tử cung.
1. U xơ dưới phúc mạc
U xơ dưới phúc mạc ảnh hưởng rất ít đến việc mang thai. Tuy nhiên, khi tử cung lớn lên, u xơ dưới phúc mạc có cuống có thể bị xoắn, trong trường hợp này cần phải phẫu thuật. Phẫu thuật u xơ dưới phúc mạc sẽ không làm tổn thương tính toàn vẹn của tử cung và ảnh hưởng đến tử cung là tương đối nhỏ. Do đó, tốt nhất là nên điều trị u xơ tử cung trước khi mang thai.
2. U xơ dưới niêm mạc
U xơ dưới niêm mạc phát triển trên niêm mạc tử cung và ảnh hưởng lớn đến khả năng thụ thai, ngay cả khi mang thai thành công, thì nguy cơ sảy thai trong thời kỳ mang thai cũng sẽ tăng lên. Vì vậy, khuyến nghị rằng bệnh nhân u xơ dưới niêm mạc nên được điều trị trước, rồi mới tiến hành mang thai.
3. U xơ giữa cơ có đường kính >5 cm
U xơ giữa cơ lớn ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi trong thời kỳ mang thai, đặc biệt là những rủi ro có thể xảy ra trong giai đoạn cuối của thai kỳ có thể nhiều hơn, biến chứng trong giai đoạn cuối của thai kỳ tương đối nhiều. Khuyến nghị nên điều trị u xơ tử cung trước khi mang thai.
4. U xơ ở vị trí đặc biệt
Nếu một số u xơ tử cung đã có triệu chứng rõ rệt hoặc vị trí phát triển là ở phần eo tử cung, thì ảnh hưởng đến mang thai là tương đối lớn, sau khi mang thai dễ xảy ra sự biến đổi của u xơ tử cung, do đó nên xem xét phẫu thuật điều trị trước khi mang thai.
5. Bệnh nhân u xơ tử cung có tiền sử sảy thai
Nếu bệnh nhân u xơ tử cung có tiền sử sảy thai và/hoặc đẻ non, điều đó có nghĩa là chức năng của tử cung không hoàn hảo. Thông thường, khuyến nghị nên tiến hành phẫu thuật cắt bỏ u xơ tử cung trước khi mang thai, điều này sẽ giảm thiểu đến mức thấp nhất các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng mang thai.
Ngoài 5 loại u xơ ở trên, u xơ tử cung khác không ảnh hưởng nhiều đến việc mang thai, về cơ bản có thể chuẩn bị mang thai và mang thai bình thường.
II. Phải làm gì nếu phát hiện u xơ tử cung sau khi mang thai
Cũng có một phần phụ nữ chỉ phát hiện mắc u xơ tử cung sau khi mang thai, lúc này các bà mẹ mang thai thường lo lắng nhất là liệu u xơ tử cung có thể gây ra sảy thai không, và liệu u xơ tử cung có ảnh hưởng đến thai nhi không.
Hầu hết các bà bầu mắc u xơ tử cung trong thời kỳ mang thai sẽ không bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, có 3 trường hợp cần đặc biệt lưu ý.
1. U xơ tử cung đâm vào buồng tử cung sẽ làm tăng nguy cơ sảy thai. Trong thời kỳ mang thai, không thường xuyên khuyến nghị phẫu thuật cắt u xơ tử cung do có khả năng gây ra sảy thai, đẻ non, xuất huyết thậm chí là vỡ tử cung.
2. Nếu trong thời kỳ mang thai xảy ra tình trạng xoắn cuống u xơ dưới phúc mạc, gây đau bụng cấp tính, tình huống này nên xem xét điều trị phẫu thuật.
3. U xơ tử cung sẽ thay đổi trong thời gian mang thai, một số có thể thay đổi vị trí, một số có thể gia tăng kích thước, một số do tổ chức bị sung huyết, tắc mạch sau khi mang thai gây ra hiện tượng “biến đổi đỏ”, dẫn đến đau bụng và co thắt tử cung. Lúc này, có thể áp dụng phương pháp điều trị không phẫu thuật, cho đến khi trải qua thành công giai đoạn mang thai.
Một số bà bầu tuy phát hiện có u xơ tử cung khi mang thai nhưng khả năng gây ra biến chứng nghiêm trọng là rất thấp (thường dưới 1%), vì vậy các bà mẹ mang thai không cần quá lo lắng.
III. Ảnh hưởng của u xơ tử cung đến phương pháp sinh nở của bà bầu
Nói chung, u xơ tử cung không thể quyết định phương pháp sinh nở, nhưng cũng cần dựa trên tình trạng cụ thể của bệnh nhân.
Liệu có thể sinh thường không
Nếu không có các biến chứng khác trong thai kỳ, hầu hết các bà bầu mắc u xơ tử cung có thể sinh thường, có cần phải sinh mổ hay không cần xem xét kết quả kiểm tra cụ thể. Nếu u xơ tử cung có kích thước không lớn, trong giai đoạn cuối thai kỳ không có biến chứng cũng không làm ảnh hưởng đến thai nhi, có thể cân nhắc sinh qua đường âm đạo. Nếu u xơ tử cung có đường kính >6 cm, có khả năng tăng khả năng bất thường về vị trí của thai nhi hoặc gây trở ngại cho việc sinh nở, lúc này cần trao đổi với bác sĩ và chọn phương pháp sinh nở sau khi đã được đánh giá đầy đủ.
Có thể cắt u xơ tử cung trong khi sinh mổ không
Phẫu thuật cắt u xơ tử cung trong khi sinh mổ là khả thi, vừa có thể tránh việc điều trị u xơ tử cung và phẫu thuật lại sau khi sinh, vừa có thể giảm thiểu nguy cơ xuất huyết sau sinh do u xơ tử cung gây ra tình trạng co bóp tử cung yếu, nhưng không phù hợp với tất cả các trường hợp u xơ tử cung.
Cần lưu ý rằng, có một số u xơ tử cung do khối u lớn, cấp máu phong phú, vị trí đặc biệt, do đó không phù hợp để cắt bỏ trong quá trình sinh mổ.
Hơn nữa, nếu bà bầu có các bệnh như tăng huyết áp khi mang thai, bệnh tim, rối loạn đông máu, sẽ không thích hợp để phẫu thuật kéo dài trong khi sinh mổ.
Cuối cùng, việc có nên cắt u xơ tử cung trong khi phẫu thuật sinh mổ phải được quyết định sau khi bác sĩ đã đánh giá đầy đủ.
Phụ nữ hiện đại có độ tuổi sinh nở thường bị trì hoãn, và không ít phụ nữ mắc u xơ tử cung trước và trong quá trình mang thai. Trong hầu hết các trường hợp, u xơ tử cung không ảnh hưởng đến việc mang thai, sau khi mang thai thường cũng có thể “sống hòa bình” với thai nhi. Ngay cả khi bà bầu mắc u xơ tử cung, không nên quá lo lắng, hãy giữ tinh thần thoải mái, phân tích từng vấn đề cụ thể, đảm bảo dinh dưỡng cân bằng trước khi mang thai, kiểm tra sức khỏe định kỳ để tạo nền tảng tốt cho việc sinh ra một em bé khỏe mạnh.
Tài liệu tham khảo
Thịnh Đan Kinh. Chuyên gia chẩn đoán và điều trị u xơ tử cung. Thượng Hải: Nhà xuất bản Tài liệu Khoa học và Công nghệ Thượng Hải, 2019.
