Trong cơ thể của chúng ta, cục máu đông giống như những “chướng ngại vật” ẩn mình. Chúng có thể đột ngột làm tắc nghẽn mạch máu, gây ra những bệnh nghiêm trọng như
đột quỵ não, nhồi máu cơ tim, thuyên tắc phổi
, khó mà phòng ngừa. Hôm nay, chúng ta sẽ cùng thảo luận chi tiết về
các nguyên nhân hình thành cục máu đông, những dấu hiệu nguy hiểm, và cách phòng ngừa.
Cục máu đông hình thành như thế nào?
Hệ thống đông máu và hệ thống chống đông máu trong máu của chúng ta thường hoạt động cân bằng, giữ cho lưu thông máu trong mạch máu suôn sẻ mà không hình thành cục máu đông. Tuy nhiên, khi có những điều kiện đặc biệt xảy ra, chẳng hạn như máu chảy chậm lại, rối loạn các yếu tố đông máu hoặc tổn thương mạch máu, sự cân bằng này sẽ bị phá vỡ. Khi đó, khả năng đông máu tăng lên hoặc khả năng chống đông lại giảm đi, khiến cho cơ thể dễ dàng rơi vào “trạng thái dễ hình thành cục máu đông”.
Nhiều yếu tố như
tuổi tác tăng, ngồi lâu không động, chịu nhiều áp lực, mắc bệnh mãn tính như “ba cao”
có thể làm cho hệ thống tiêu hủy cục máu đông không hoạt động hiệu quả, khiến cục máu đông dần dần “bám rễ” trong mạch máu. Nếu như chúng ta thường
ăn thực phẩm nhiều dầu mỡ, tâm trạng thất thường, thường xuyên thức khuya làm việc, không rời xa thuốc lá và rượu
thì càng là “điều kiện thuận lợi” cho sự phát triển của cục máu đông.
Ngoài ra, việc ngồi lâu trên tàu hay máy bay, do thiếu nước và không vận động, khiến lưu thông máu ở tĩnh mạch chi dưới chậm lại, làm cho các cục máu dễ tích tụ ở thành mạch, hình thành cục máu đông.
Cục máu đông có những dấu hiệu nguy hiểm nào?
Bệnh tắc mạch máu được chia thành tắc mạch động mạch và tắc mạch tĩnh mạch. Tắc mạch động mạch thường xuất hiện ở tim và não, trong khi tắc mạch tĩnh mạch thường thấy ở chi dưới và phổi. Chúng rất dễ “tiềm ẩn” và khó phát hiện ở giai đoạn đầu.
1. Tắc mạch não (đột quỵ não)
Huyết áp đột ngột tăng rất cao hoặc dao động mạnh, lên tới trên 200/120 mmHg, hoặc giảm hơn 60 mmHg;
Bệnh nhân cao huyết áp thường xuyên chảy máu mũi, mắt chảy máu, có thể sẽ xảy ra đột quỵ não;
Khoảng 80% bệnh nhân đột quỵ não sẽ cảm thấy buồn ngủ liên tục từ 5 đến 10 ngày trước khi phát bệnh, dấu hiệu cho thấy não đang kêu gọi “tôi cần oxy”;
Đi bộ ban đầu nhẹ nhàng nhưng đột ngột trở nên đi không vững, chân yếu;
Đột ngột cảm thấy chóng mặt, buồn nôn, nôn mửa, ù tai, đặc biệt xảy ra vào buổi sáng khi thức dậy, khi mệt hoặc sau khi tắm, cần cảnh giác với nguy cơ đột quỵ não;
Nếu trước đây không bị đau đầu, giờ đột ngột đau hoặc đau ở vị trí khác, cũng là dấu hiệu cảnh báo đột quỵ não.
2. Tắc mạch vành (nhồi máu cơ tim)
Nếu người bị đau thắt ngực thấy tần suất đau ngực tăng lên, thời gian kéo dài, thậm chí chỉ hoạt động nhẹ cũng bị đau ngực, điều này có thể chỉ ra rằng động mạch vành đã hẹp nghiêm trọng và có thể đã hình thành cục máu đông;
Một số bệnh nhân sẽ cảm thấy cổ họng hoặc cổ không thoải mái vài ngày trước khi nhồi máu cơ tim, giống như có gì đó bị chặn, nếu còn ra mồ hôi nhiều, cần ngay lập tức đến bệnh viện;
Cũng có một số triệu chứng kỳ lạ, chẳng hạn như đột ngột đau vai trái, đau lưng, đau bụng trên, đau răng, đau cằm, tất cả đều là những biểu hiện không điển hình của đau thắt ngực, không thể chủ quan.
3. Tắc mạch tĩnh mạch
Thường xảy ra ở chi dưới, nếu phát hiện một bên chân bị sưng, đau, màu da chuyển thành xanh tím hoặc đỏ sẫm, không nên chậm trễ, ngay lập tức đi bệnh viện, vì nếu cục máu đông rời ra, theo dòng máu vào phổi có thể gây ra thuyên tắc phổi rất nguy hiểm.
7 loại người dễ bị cục máu đông “nhắm đến”
Vì cục máu đông rất nguy hiểm, vậy chúng ta nên phòng ngừa như thế nào? Các bác sĩ cảnh báo, một số người dễ bị cục máu đông “nhắm đến”,
như có người trong gia đình từng bị cục máu đông, bệnh nhân cao huyết áp, bệnh nhân tiểu đường, người hút thuốc, người thường ngồi lâu đứng nhiều, người sử dụng estrogen, và những người trước đây đã từng bị cục máu đông
phải đặc biệt cẩn trọng.
Trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta có thể phòng ngừa cục máu đông từ những khía cạnh sau:
1. Về chế độ ăn uống, không nên ăn quá nhiều thực phẩm có calorie cao, chất béo cao
Cần ăn đủ 1 kg rau củ và 0,5 kg trái cây mỗi ngày
, cố gắng ăn từ 8 đến 10 loại rau củ khác nhau mỗi tuần, bông cải xanh, rau chân vịt, cà rốt, đậu hà lan đều là những lựa chọn tuyệt vời.
Ăn nhiều ngũ cốc nguyên hạt
, như ngũ cốc toàn phần, yến mạch, đậu, có chứa nhiều chất xơ hòa tan giúp duy trì sức khỏe mạch máu.
Thường xuyên ăn cá biển
, chẳng hạn như cá mòi, cá hồi, cá ngừ, 2-3 lần một tuần, tốt nhất là hấp.
2. Uống từ 2000 đến 2500 ml nước mỗi ngày
, có thể loãng máu, nhưng cũng không nên uống quá nhiều, nếu không sẽ tạo gánh nặng cho thận.
3. Về vận động, chọn tập thể dục phù hợp với bản thân, 3-5 lần mỗi tuần, mỗi lần từ 30 đến 50 phút, các bài tập aerobic với cường độ trung bình là phù hợp. Trong khi làm việc và học tập, không nên ngồi lâu, mỗi giờ đứng dậy đi lại, duỗi người, vận động cổ chân.
4. Những người hút thuốc nên nhanh chóng bỏ thuốc, còn những người không hút thuốc cũng cần tránh xa khói thuốc lá, vì nicotine có thể làm tổn thương nội mạc mạch máu, gây ra cục máu đông.
5. Đồ ăn mặc hàng ngày không nên quá chật chội, cần rộng rãi và thoải mái để bảo đảm lưu thông máu tốt.
6. Những người trong gia đình có người bị cục máu đông, tốt nhất nên làm kiểm tra siêu âm mạch máu hàng năm, phát hiện sớm vấn đề và giải quyết kịp thời.